Jak wyszukiwać?

wyszukiwanie zaawansowane

Indeksy
Tytuły czasopism
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

Nauki Humanistyczne i Społeczne

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

Opis

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria jest polskim kwartalnikiem naukowym poświęconym tematyce filozoficznej. Pod obecnym tytułem ukazuje się od roku 1992.
Przegląd Filozoficzny publikuje teksty prezentujące doniosłe koncepcje filozoficzne oraz oryginalne i twórcze idee. Kluczowym kryterium doboru tekstów do publikacji jest ich wartość naukowa.
W Przeglądzie Filozoficznym publikowane są przede wszystkim rozprawy naukowe. W wybranych numerach ukazują się też polemiki, przekłady, wywiady, recenzje, szkice popularyzatorskie oraz materiały archiwalne. Zeszyty ukazujące się w trzech pierwszych kwartałach każdego roku mają zróżnicowaną tematykę. W niektórych z nich zamieszamy bloki tekstów poświęconych konkretnym postaciom czy istotnym zagadnieniom filozoficznym. Czwarty numer ma charakter monograficzny i jest poświęcony myśli wybranego wybitnego filozofa.

ISSN

ISSN 1230-1493

Wydawcy

Komitet Nauk Filozoficznych PAN, Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego

Redaktor naczelny:

Bogdan Dziobkowski

Sekretarz redakcji:

Łukasz Kowalik

Członkowie redakcji:

Alicja Chybińska, Justyna Grudzińska, Jacek Hołówka, Jakub Kloc-Konkołowicz, Joanna Odrowąż-Sypniewska

Rada programowa:

Adam Chmielewski (Uniwersytet Wrocławski)

Jan Hertrich-Woleński (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)

Paweł Kawalec (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II)

Małgorzata Kowalska (Uniwersytet w Białymstoku)

Anna Latawiec (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)

Adam Nowaczyk (Uniwersytet Łódzki)

Jacek Paśniczek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)

Andrzej Przyłębski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)

Andrzej Szahaj (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)

Renata Ziemińska (Uniwersytet Szczeciński)

Wydział Filozofii UW
ul. Krakowskie Przedmieście 3, pok. 310
00-927 Warszawa
e-mail: przegfil@uw.edu.pl
tel. (22) 55-23-718
Sekretarz redakcji odbywa dyżury od poniedziałku do piątku w godz. 11.00−15.00.

http://pf.uw.edu.pl/

Roczniki i numery
Instrukcja dla autorów

Wybierz numer

Zawartość

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2

1 Spis treści / Contents

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 3-6

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

2 O nowych tomach Biblioteki Klasyków Filozofii i Biblioteki Współczesnych Filozofów

Bogdan Dziobkowski , Krzysztof Wójtowicz

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 7-9 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153059

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Bogdan Dziobkowski

Krzysztof Wójtowicz

e-mail:

ORCID:

3 Nieco osobista historia Biblioteki Klasyków Filozofii

Kazimierz Czarnota

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 11-14 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153060

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Kazimierz Czarnota

1

Polskie Towarzystwo Filozoficzne, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-047 Warszawa

4 Semantyka Carnapa a problemy logiki indukcji

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 15-31 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153061

Słowa kluczowe: analityczność logiczna składnia języka „Spielraum” teoria konfirmacji

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Prace Rudolfa Carnapa w zakresie semantyki stanowiły podstawę do zdefiniowania najważniejszych pojęć w jego logice indukcji, niezbędnych dla ilościowego pojęcia stopnia konfirmacji. Można więc założyć, że koncepcja semantyki Carnapa znacząco wpłynęła na jego rozwiązania w logice indukcji. Dotychczas jednak niewiele uwagi poświęcono temu zagadnieniu. Niedawna publikacja Jana Woleńskiego (2021), przedstawiająca definicję konfirmacji alternatywną do podanej przez Carnapa i wykorzystująca inne kategorie semantyczne (zaczerpnięte z prac Alfreda Tarskiego), dostarcza ważnych spostrzeżeń na wspomniany temat. Niniejszy artykuł referuje propozycję Woleńskiego i wynikające z niej wnioski dotyczące Carnapowskiej teorii konfirmacji. Następnie przedstawiono pewne rozbieżności w koncepcji semantyki Carnapa w stosunku do koncepcji Tarskiego. Omówione zostały również podstawowe historyczne źródła koncepcji Carnapa, w szczególności kategoria zakresu (niem. Spielraum). Dokonana przez Carnapa modyfikacja pierwotnych determinacji tej kategorii wprowadzonej przez Johannesa von Kriesa wydaje się leżeć u podstaw problemów jego teorii konfirmacji i znajdować swoją motywację w jego okresie składniowym.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Paweł Kawalec

1

e-mail:

ORCID:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

5 O „inżynieryjnym” podejściu Rudolfa Carnapa do filozofii: metoda eksplikacji

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 33-59 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153062

Słowa kluczowe: abolicjonizm amelioratywność R. Carnap eksplikacja inżynieria pojęciowa

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W ostatnich latach w filozofii języka oraz w refleksji nad metodami filozoficznymi na popularności zyskały rozważania na temat tzw. inżynierii pojęciowej. Warto zaznaczyć, że termin ten funkcjonuje również w kręgach badaczy filozofii Rudolfa Carnapa. Celem artykułu jest omówienie interpretacji, które przedstawiają Carnapa jako inżyniera pojęciowego, analiza jego metody eksplikacji oraz prezentacja programu filozoficznego Carnapa. Następnie program ten zostaje porównany z wybranymi projektami dyskutowanymi w ramach inżynierii pojęciowej: podejściem amelioracyjnym Sally Haslanger oraz stanowiskiem abolicjonizmu Hermana Cappelena.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Artur Kosecki

1

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Szczeciński, Instytut Filozofii i Kognitywistyki, ul. Krakowska 71-79, 71-017 Szczecin

6 Trzy monografie Rudolfa Carnapa

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 61-78 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153063

Słowa kluczowe: analiza logiczna indukcja logika prawdopodobieństwo składnia logiczna

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł przedstawia trzy książki Rudolfa Carnapa wydane w serii Biblioteka Współczesnych Filozofów, mianowicie (kolejność wedle wydania oryginału): Logiczna struktura świata (1928/2011), Logiczna składnia języka (1934/1995) i Logiczne podstawy prawdopodobieństwa (1950/2024). Krótko zreferowana jest ich treść, historyczny kontekst powstania i znaczenie dla rozwoju filozofii analitycznej.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jan Woleński

1

e-mail:

ORCID:

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Katedra Nauk Społecznych, ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów

7 Społeczne konstruowanie percepcji. Argument przeciwko możliwości prywatnego postrzegania

Adam Chmielewski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 79-111 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153064

Słowa kluczowe: estetyka polityczna histereza postrzegawcza postrzeganie aspektowe reżim postrzegania

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest krytyczna ocena teorii postrzegania stanowiącej część Alvina I. Goldmana epistemologii społecznej. Tezą artykułu jest, że jakkolwiek postrzeganie stanowi istotną część tradycyjnej epistemologii, to wymiar społeczny Goldmanowskiej społecznej epistemologii jest znikomy i wskutek tego jego teoria postrzegania pozostaje nieusuwalnie indywidualistyczna, a przez to wadliwa. W opozycji do tego stanowiska przedstawiam alternatywną koncepcję postrzegania o znacznie silniejszym wymiarze społecznym. Argumentuję, że indywidualne zdolności postrzegania są nieuchronnie przedmiotem rozmaitych oddziaływań, które nie tylko wpływają na ich treść, lecz także, co ważniejsze, odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu i rozwoju zdolności percepcyjnych. Na podstawie krytyki wczesnych poglądów Ludwiga Wittgensteina na temat postrzegania oraz jego idei zniewalającego efektu obrazu, a także w oparciu o krytyczną analizę szeregu koncepcji współczesnej teorii postrzegania oraz estetyki twierdzę, że jakkolwiek zmysł wzroku jest naturalnym wyposażeniem człowieka, to zdolność widzenia, podobnie jak inne umiejętności, podlega procesowi uczenia się w ramach zbiorowego procesu, który nazywam „widzeniem-z-innymi”. Argumentuję 306 Streszczenia również, że opanowanie sztuki widzenia i interpretacji obrazu wymaga opanowania reguł porządków sensorycznych, czyli „reżimów postrzegania”, opartych na społecznej histerezie percepcyjnej, które umożliwiają widzenie rzeczywistości w sposób uporząd-kowany. Ze względu na to, że podmioty poznania nieuchronnie biorą udział, choć w różnym stopniu, w enaktywnym konstytuowaniu reżimów percepcyjnych, takie interaktywne procesy można interpretować jako demokratyczne, choć nie w sensie konsensualnym, lecz agonistycznym.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Adam Chmielewski

1

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Wrocławski, Instytut Filozofii, ul. Koszarowa 3, 51-149 Wrocław

8 Demokracja w perspektywie epistemologicznej

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 113-122 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153065

Słowa kluczowe: demokracja panele obywatelskie podstawowa wiedza wyborcy polskie a amerykańskie uwarunkowania demokracji wymogi konstytucyjne

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł jest próbą uzupełnienia niedopowiedzeń na temat demokracji w książce Alvina Goldmana Wiedza a świat społeczny (1999), rozwinięcia niektórych motywów tam występujących oraz ich odniesienia do realiów polskich. Po pierwsze, staram się uchwycić istotę demokracji, którą Goldman ukrywa za niewiele mówiącym postulatem podporządkowania prawa wymogom konstytucyjnym. Na tym tle analizuję funkcję głosowania jako środka realizacji interesów większości narodu. Jego efektywność zależy od – skądinąd ułomnej i podatnej na wpływ propagandy – tzw. podstawowej wiedzy wyborcy. Dodatkowo zwracam uwagę na komplikacje związane z interferencją celów wyborcy oraz na to, że w sprawie jakiejkolwiek ustawy większość można zgromadzić tylko dzięki negocjacjom i kompromisom. Wreszcie odnoszę się do próby złagodzenia negatywnych skutków niedostatku wiedzy wyborcy za pomocą koncepcji konwentu narodowego. Twierdzę, że znane od drugiej dekady XXI w. panele obywatelskie mogą, w ramach ideału demokracji deliberatywnej, lepiej wypełniać tę funkcję.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Adam Grobler

1

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Opolski, Katedra Filozofii, ul. Strzelców Bytomskich 2, 45-084 Opole

9 Spór o wartość prawdy w procesie sądowym

Wojciech Załuski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 123-139 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153066

Słowa kluczowe: dobrobyt społeczny prawda proces kontradyktoryjny proces quasi-inkwizycyjny proces sądowy

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W rozdziale IX („Prawo”) książki Wiedza a świat społeczny (1999) Alvin I. Goldman prowadzi wnikliwe rozważania nad naturą procesu sądowego, broniąc dwóch głównych tez. Zgodnie z pierwszą z nich prawda (trafność co do faktów orzeczeń sądowych) jest (i powinna być) wartością główną w procesie sądowym, zaś zgodnie Streszczenia 307 z drugą proces kontradyktoryjny (charakterystyczny dla systemu common law) jest mniej skutecznym mechanizmem ustalania stanu faktycznego (odkrywania prawdy) niż proces quasi-inkwizycyjny (charakterystyczny dla systemu kontynentalnego). W artykule obie tezy zostają skonfrontowane z dorobkiem nurtu Law & Economics w zakresie znaczenia prawdy w procesie sądowym. Broniony jest też pogląd, że o ile pierwsza teza Goldmana jest, generalnie rzecz biorąc, przekonująca, choć wymaga pewnych uściśleń nieco osłabiających jej wydźwięk, o tyle druga wzbudza poważne wątpliwości.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Wojciech Załuski

1

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Jagielloński, Wydział Prawa i Administracji, ul. Bracka 12, 31- 005 Kraków

10 Wyrażenia hybrydowe

Tadeusz Ciecierski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 141-153 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153067

Słowa kluczowe: nazwy hybrydowe wyrażenia okazjonalne wyrażenia wskazujące

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł dotyczy idei „nazw hybrydowych”. Krótko omówiono i porównano w nim trzy teorie nazw hybrydowych (Wolfganga Künnego, Saula Kripkego i Marka Textora) oraz problemy, z którymi się borykają. Szkicuję w artykule alternatywną koncepcję hybrydowości wyrażeń. Zgodnie z tym ujęciem wypowiedzi są kontekstowo rozciągłymi przedmiotami. Argumentuję, że aby określić kontekstową rozciągłość danej wypowiedzi, należy wziąć pod uwagę dopuszczalne dystrybucje istotnych aspektów kontekstu, ich potencjalne wartości i intencje nadawcy wypowiedzi. Na koniec krótko omawiam zalety podanej interpretacji idei hybrydowości wyrażeń.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tadeusz Ciecierski

1

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

11 Gra w fikcję. Uwagi o Saula Kripkego teorii nazw przedmiotów fikcyjnych

Paweł Grabarczyk

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 155-171 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153068

Słowa kluczowe: nazwy fikcyjne semantyka Kripkego teoria fikcji

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony Saula Kripkego teorii nazw przedmiotów fikcyjnych. Jak zauważam, teoria ta była dla autora istotna, ponieważ jego standardowa semantyka nazw własnych i gatunków naturalnych słabo nadaje się do opisu tych przypadków. Kripke proponuje rozwiązanie hybrydowe, które łączy trzy rozwijane później w filozofii fikcji idee: fikcjonalizm w stylu K. Waltona, operator „w powieści” w stylu D.K. Lewisa oraz ontologię bytów fikcyjnych jako abstraktów. W dalszej części artykułu wskazuję na usterki propozycji Kripkego i rozwijam alternatywną sugestię, opartą na metaforze gry zamiast wyjściowej metafory udawania. Jak argumentuję, alternatywa ta lepiej oddaje potoczny sposób mówienia o fikcji i daje się nadal pogodzić ze standardową semantyką Kripkego.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Paweł Grabarczyk

1 2

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Łódzki, Instytut Filozofii, ul. W.H. Lindleya 3/5, 90-131 Łódź
IT University of Copenhagen, Rued Langgaards Vej 7, 2300 København, Dania

12 Czy metafizyczny naturalizm jest racjonalnie akceptowalny?

Marcin Iwanicki

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 173-200 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153069

Słowa kluczowe: ewolucja funkcja właściwa naturalizm racja unieważniająca racjonalność samounieważnienie

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W eseju przedstawiam argument Alvina Plantingi za tezą, że nie można racjonalnie zaakceptować naturalizmu metafizycznego, nawet jeśli ta teza jest prawdziwa. Wskazuję na modyfikacje, jakim podlegał ów argument na przestrzeni lat, omawiam sposób uzasadnienia jego przesłanek oraz główne strategie odpowiedzi.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marcin Iwanicki

1

e-mail:

ORCID:

Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Filozofii, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

13 Nauka, religia i naturalizm. O argumencie ewolucyjnym Alvina Plantingi przeciwko naturalizmowi

Elżbieta Łukasiewicz , Dariusz Łukasiewicz

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 201-224 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153070

Słowa kluczowe: ewolucja naturalizm nauka A. Plantinga religia

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W roku 2023 w serii Wydawnictwa Naukowego PWN Biblioteka Współczesnych Filozofów ukazała się w polskim tłumaczeniu książka Alvina Plantingi Gdzie naprawdę jest konflikt. Nauka, religia i naturalizm (oryg. 2011). Celem artykułu jest przedstawienie głównych tez książki Plantingi, jego argumentacji wspierającej te tezy, a w szczególności szeroko dyskutowanego argumentu ewolucyjnego Plantingi przeciwko naturalizmowi. Argument ten jest istotny dla ostatecznego wniosku książki, że głęboki konflikt zachodzi naprawdę nie pomiędzy nauką a wiarą teistyczną, ale między nauką a naturalizmem. W ostatniej części artykułu proponujemy modyfikację niektórych założeń argumentacji i próbujemy ocenić, czy rzeczywiście argument ewolucyjny Plantingi jest przekonujący, a naturalizm należy postrzegać jako wewnętrznie niespójny.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Elżbieta Łukasiewicz

1

e-mail:

ORCID:

Dariusz Łukasiewicz

2

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Wydział Językoznawstwa, ul. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Wydział Filozofii, ul. Ogińskiego 16, 85-094 Bydgoszcz

14 Krótki życiorys intelektualny Wilfrida Sellarsa

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 225-241 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153071

Słowa kluczowe: K. Ajdukiewicz J. Bremer A. Chrudzimski H. Feigl R.W. Sellars W. Sellars T. Szubka życiorys intelektualny

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł jest nieco zmienioną wersją pierwszej części mojego wprowadzenia do polskiego przekładu książki Wilfrida Sellarsa Nauka, percepcja, rzeczywistość (2023). Omawiam i komentuję fakty z życia Sellarsa na podstawie jego Autobiographical Reflections (1975) oraz wspomnień jego uczniów i przyjaciół, jakie ukazały się po jego śmierci. Wymieniam najważniejsze książki Sellarsa, ze szczególnym uwzględnieniem jego nawiązań do znanych mu polskich filozofów, zwłaszcza K. Ajdukiewicza. Wskazuję też najważniejsze książki na temat filozofii Sellarsa oraz prace o różnych aspektach jego myśli autorstwa współczesnych polskich filozofów, takich jak J. Bremer, T. Szubka czy A. Chrudzimski.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Piotr Gutowski

1

e-mail:

ORCID:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Al. Ra-cławickie 14, 20-950 Lublin

15 Wilfrid Sellars o rozumowaniu praktycznym w etyce

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 243-265 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153072

Słowa kluczowe: ekspresywizm etyczny emotywizm etyczny intencje intersubiektywne intencje subiektywne

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Przez kilka dziesięcioleci większość badań nad filozofią Wilfrida Sellarsa (1912–1989) skupiała się na jego synoptycznym spojrzeniu na epistemologię, metafizykę, filozofię języka i filozofię umysłu. Niemniej jednak w ciągu ostatnich kilkunastu lat obserwujemy wzrost zainteresowania filozofów jego naturalistyczną teorią etyczną, która jest bezprecedensowa i wyjątkowa. Według Sellarsa sądy moralne wyrażają szczególny rodzaj intencji o formie intersubiektywnej: powinniśmy_my (Shall_we), przeciwstawianych intencjom indywidualnym o formie: powinienemja (Shall_I). Biorąc pod uwagę formę „my-powinniśmy”, wskazujemy na kantowską inspirację jego etyki i porównujemy ją z etycznym ekspresywizmem i emotywizmem.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Józef Bremer

1

Uniwersytet Ignatianum w Krakowie, ul. Kopernika 26, 31-501 Kraków

16 Potoczny a naukowy obraz świata. Wariacje na kanwie tematów z Tatarkiewicza i Sellarsa

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 267-287 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153073

Słowa kluczowe: D.J. Chalmers D.C. Dennett naukowy obraz świata potoczny obraz świata H. Putnam W. Sellars W. Tatarkiewicz B.C. van Fraassen

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Przeciwstawienie potocznego, zdroworozsądkowego obrazu świata jego obrazowi czy wizerunkowi naukowemu należy do najczęściej przywoływanych dystynkcji, lecz natura tego przeciwstawienia zazwyczaj nie jest dokładnie analizowana, a jedynie ilustrowana sugestywnymi przykładami. Tymczasem uważny namysł nad tą dystynkcją pokazuje, że można ją różnorako interpretować, zaś jej przeprowadzenie i uzasadnienie 310 Streszczenia nie jest bynajmniej proste. W artykule przypomina się wpierw opis tej dystynkcji podany przez W. Tatarkiewicza. Następnie dokładniej omówiony zostaje sposób przeprowadzenia tego rozróżnienia przez amerykańskiego filozofa W. Sellarsa oraz jego popularne wykorzystanie przez D.C. Dennetta i D.J. Chalmersa. W ostatniej, zasadniczej części artykułu przedstawione zostają argumenty H. Putnama i B.C. van Fraassena na rzecz nieusuwalnego przenikania się obu obrazów świata, braku wyższości obrazu naukowego oraz możliwości deflacyjnego porzucenia dyskursu o całościowych obrazach świata.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tadeusz Szubka

1

e-mail:

ORCID:

Uniwersytet Szczeciński, Instytut Filozofii i Kognitywistyki, ul. Krakowska 71–79, 71-017 Szczecin

17 Znaczenie i poznanie bez „mitu tego, co dane”. Sellars i Brandom o regułach i językowych grach we wnioskowanie

Tomasz Zarębski

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 289-304 | DOI: 10.24425/pfns.2024.153074

Słowa kluczowe: R.B. Brandom inferencjalizm mit danych W. Sellars semantyka

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł ukazuje Willfrida Sellarsa koncepcję znaczenia oraz wiedzy empirycznej jako motywowaną nadrzędnym wymogiem uniknięcia „mitu tego, co dane”. Eksplikuje sens Sellarsowskiego antyfundacjonalizmu w kwestii znaczenia jako koncepcji łączącej naturalizm i behawioryzm z ideą przygodności oraz z Wittgensteinowskimi sposobami życia, a także wiążącej normatywizm z ideą gier językowych. W kontekście tych rozważań umieszcza Sellarsowską koncepcję wiedzy bez mitu danych, traktując przestrzeń racji – tzw. grę podawania i poszukiwania racji – jako szczególną odmianę Wittgensteinowskich gier językowych, a sprawozdania obserwacyjne uznając za pozycje zajmowane w tej grze. Następnie przedstawia Brandomowską interpretację myśli Sellarsa, która kładzie nacisk na reliabilizm i inferencjalizm jako prawomocną kontynuację tego projektu, a sam inferencjalizm Roberta Brandoma prezentuje jako pozytywną i systematyczną odpowiedź na zagrożenie mitem danych.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tomasz Zarębski

1

Uniwersytet Dolnośląski DSW, Instytut Studiów Społecznych, ul. Strzegom-ska 55, 53-611 Wrocław

18 Streszczenia

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 305-311

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

19 Noty o Autorach

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2024 | No 2 | 313-316

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Instrukcja dla autorów

1. Długość artykułów: rozprawy − do 40.000 znaków (ze spacjami, czyli ok. 20 stron), recenzje − do 10.000 znaków (ze spacjami, czyli ok. 5 stron).

2. Do tekstu głównego rozprawy należy dołączyć:
a) 5−15 słów kluczowych po polsku i po angielsku;
b) krótkie streszczenie (ok. 1/3 strony) po polsku lub po angielsku;
c) krótką (ok. 3 zdań) notę o autorze.

3. Nadesłane teksty są kierowane do anonimowej recenzji. Zawartość recenzji nie jest podawana do wiadomości autorom; przekazujemy tylko postulaty sformułowane przez recenzenta i dostarczone nam z sugestią, by autor je poznał. Staramy się publikować wszystkie pozytywnie ocenione teksty, jednak niekiedy liczba bardzo dobrych propozycji przekracza objętość pisma, i wtedy niektóre artykuły musimy przesunąć do kolejnych numerów. W takiej sytuacji termin publikacji w dużym stopniu zależy od profilu tematycznego kolejnych numerów.

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji