Studia Socjologiczne

W artykule analizujemy preferencje polityczne młodych ludzi, które wiążą się z ich aktywną obecnością po prawej stronie politycznej sceny. Interesuje nas, jakie poglądy, postawy i jakie oceny sytuacji przed i po wyborach parlamentarnych 2015 roku reprezentują młodzi Polacy deklarujący sympatie wobec prawicy lub oddający głos na ugrupowania prawicowe. Czym jest prawicowość jako pewien system poglądów młodego pokolenia i jak on się ma do prawicowości rozumianej politologicznie (jako konserwatywne poglądy obyczajowe i liberalne poglądy ekonomiczne)? W artykule dokonujemy teoretyczno-politycznej konceptualizacji kategorii prawicy politycznej, a następnie konfrontujemy ją ze społecznymi wyobrażeniami o differentia specifica prawicowości. Uwagę skupiamy na prawicowości młodych ludzi odtwarzając jej obraz na podstawie danych, zwłaszcza na wynikach własnych badań z 2016 roku. Analizujemy zachowania i motywacje wyborcze badanej grupy, poglądy na gospodarkę, kwestie socjalne, państwo, tożsamość wspólnotową, stosunek do działań opozycji politycznej i niezależności sądownictwa konstytucyjnego. Wyniki analiz pokazują, że wielu młodych wyborców, głosujących na prawicę, wcześniej należało do wyborców niezdecydowanych, poszukujących politycznych identyfikacji. Przede wszystkim jednak pokazują, czym jest prawicowość młodego pokolenia, ukazują jej płynny, niekoherentny i eksploracyjny w dużej mierze charakter oraz możliwe polityczne przepływy i znaczenie.

The main goal of this article is to compare the opinions of citizens from four European countries (Germany, Great Britain, Spain and Poland) regarding basic income in the broader context, among other things, of welfare regimes these countries represent. Statistical analyses of the Europeans’ attitudes towards basic income are based on interviews carried out in 28 European Union countries. Four countries, representing four different types of welfare regimes that can be found in the literature (the Nordic model has been excluded due to the sample size), and differing in economic welfare as well as historical experiences in regard to socio-economic system formation, have been selected for further analysis. Our analysis is based on special use of the single posthoc test with the Bonferroni adjustment for evaluating cross-country differences in basic income support and use of logistic regression for verifying the within-country impact of particular effects on basic income attitudes. The results of our analysis do not confirm that either the type of welfare regime or the level of social services in particular countries have a significant impact on attitudes toward basic income attitudes. However, we found the clear and direct impact of basic income awareness on supporting the programme.

W artykule zweryfikowano i pogłębiono tezy na temat uczestnictwa w kulturze w małych i średnich miastach postawione w trakcie ogólnopolskich, eksploracyjnych analiz etnograficznych. Źródłem danych służących weryfikacji są wyniki badań przeprowadzonych w sześciu miejscowościach (Dobrzyniu, Obrzycku, Rawiczu, Ostródzie, Grudziądzu i Elblągu) w 2017 roku. Teoretyczną podstawę badań i analiz stanowi „postrozszerzeniowa” koncepcja kultury – nowa propozycja konceptualizacji uczestnictwa w kulturze. W badaniu potwierdzono tezy mówiące o niewielkim zainteresowaniu większości mieszkańców uczestnictwem w kulturze instytucjonalnej, wyspowym charakterze aktywności elit, „relacjogennej” funkcji uczestnictwa w kulturze, wciąż istotnej roli telewizji i niskich wskaźnikach czytelnictwa. Ponadto ustalono, że nowe, cyfrowe formy dostępu nie odmieniły jeszcze praktyk kulturalnych na obszarach pozametropolitalnych. Wynikiem prac badawczych jest też jedna z pierwszych segmentacji osób uczestniczących w kulturze w małych i średnich miastach.

W artykule Autor poszukuje odpowiedzi na pytanie, dlaczego w małych miastach województwa białostockiego okresu międzywojennego doszło do stosowania brutalnej przemocy przez niektórych mieszkańców narodowości polskiej, przy zróżnicowanym udziale Niemców, wobec obywateli polskich narodowości żydowskiej.

W pracy Autor odwołał się do tożsamości pogranicza jako kategorii socjologii pogranicza, która umożliwia analizę występujących na omawianym pograniczu polsko-żydowskim dwóch niemal przeciwstawnych typów tożsamości zbiorowych. Wskazano na pięć głównych wymiarów podziałów społecznych (przestrzenne, religijne, poststanowe, narodowe, cywilizacyjne) oraz na więź terytorialną, jako czynnik łączności międzygrupowej. W podsumowaniu Autor wskazuje na brak działań ze strony zewnętrznych aktorów politycznych i kulturowych w warunkach narastania procesów modernizacyjnych w małych miastach.

Celem artykułu jest pokazanie zmian użycia metafor „czerwony autobus” i „autobus” w polskiej kulturze popularnej na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Znaczenie badania leży w powiązaniu ich ze sposobem przedstawiania społeczeństwa polskiego oraz zbiorowym doświadczaniem i wytwarzaniem emocji. Autorzy zastosowali koncepcje teoretyczne i narzędzia analizy dyskursu. Jako materiał badawczy wykorzystali zbiór 20 polskich utworów muzycznych z lat 1952–2014, w których metafora „autobus” pełniła ważną rolę, wykorzystując ją jako domenę źródłową dla obrazowania stanu zbiorowości. W rezultacie syntetycznego zestawienia treści metafory i zbadania jej umieszczenia w tekście oraz bardziej szczegółowej analizy kontekstowej wybranych utworów autorzy wykazali tendencję do ukazywania społeczeństwa jako wspólnoty ludzi obcych, ale jednocześnie bliskich ze względu na podzielanie pozycji relatywnego wykluczenia, braku zbiorowego celu i indywidualnego wpływu, a także doświadczanie różnych emocji negatywnych.

Research on participation of social media users has contributed to our understanding of modern citizenship, civic engagement, and contemporary public sphere. Despite a growing interest in participatory practices in social media little is known about the factors affecting political participation of social media users. Based on an online survey of 700 social media users in Poland, this study examines the relationship between social capital (defined at the individual level as a resource embedded in personal networks) and political participation. It has been established that there is a contradictory relationship between social capital and participatory activities of social media users. Apparently, differences between the resources that are only embedded in personal networks on the one hand, and those that can be mobilized for purposive actions on the other, matter when association between social capital and political participation is considered. Moreover, the presence of these resources significantly varies across different types of social relations (family, friends and acquaintances) of respondents engaged in different participatory actions.

Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób zastosowanie teorii dyskursu do problematyzowania rozumienia religii i sfery publicznej może skierować uwagę na nowe aspekty w badaniu publicznej roli religii. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej, krótko prezentuję dotychczasowe badania na temat publicznej obecności religii, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji teorii deprywatyzacji i religii publicznej José Casanovy. W drugiej części pokazuję, jak przyjęte przez Casanovę założenia dotyczące religii oraz sfery publicznej przekładają się na ograniczenia dla rozumienia i badania publicznej obecności religii. W odpowiedzi na te krytyczne głosy, w trzeciej części, wskazuję, w jaki sposób teoria dyskursu może być przydatna w radzeniu sobie z takimi ograniczeniami, a w rezultacie pozwolić na trafniejszą diagnozę oraz interpretację roli religii w sferze publicznej.

W niniejszym eseju autor proponuje reteoretyzację głównych idei zawartych w książce „Testy edukacyjne. Studium dynamiki selekcji i socjalizacji” (2017) autorstwa Agnieszki Gromkowskiej-Melosik. Z przykładów szczegółowo opisanych w książce, autor wyodrębnia uniwersalne wzorce zmian społecznych spowodowanych wprowadzeniem testów edukacyjnych, w ramach których podmioty uwikłane na różnych poziomach w testy edukacyjne reorientują swoje zachowania. Wszystkie te zmiany nazywane są testyzacją. Testyzacja składa się z trzech elementów: testokracji (poziom makrospołeczny), testolatrii (poziom przekonań kulturowych) i uczenia pod testy (poziom mikrospołeczny). Testokracja jako „rządy testów” polega na wykorzystaniu systemów abstrakcyjnych jako narzędzia selekcji. Testokracja jako „zarządzanie poprzez testy” polega na porównawczym ocenianiu stanu systemów edukacji na świecie. Testolatria obejmuje zespół przekonań kulturowych odnoszących się do obiektywności i niezależności testów. Przekonania te zapewniają stabilny i społecznie uprawomocniony porządek testowania. Wreszcie, uczenie pod testy modyfikuje techniki przekazywania i przyswajania wiedzy, przypisując wyższe wartości tym, które z większym prawdopodobieństwem poprawiają wyniki testu.