Jak wyszukiwać?
wyszukiwanie zaawansowane

Wyniki wyszukiwania

Filtruj wyniki

  • Czasopisma
  • Autorzy
  • Współtwórca
  • Słowa kluczowe
  • Data
  • Typ

Wyniki wyszukiwania

Wyników: 45
Wyników na stronie: 25 50 75
Sortuj wg:

Poruszenie wahadła

Wojciech Burszta
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2017 | Nr 1 (49) 2017 Wolność | 4-9
Słowa kluczowe antropologia kultury
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

O tym, co dziś pozostało po ideałach rewolucji obyczajowej lat 60. XX w., mówi prof. zw. dr hab. Wojciech Burszta z Instytutu Slawistyki PAN.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Wojciech Burszta

Krótka historia żółtych pantofli

Teodozja I. Rzeuska Anetta Łyżwa-Piberi Katarzyna Molga
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2017 | Nr 2 (50) 2017 Kobieta | 56-60
Słowa kluczowe antropologia kulturowa
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

O życiu kobiet na Bliskim Wschodzie w XIX w. i dziś mówią dr Teodozja I. Rzeuska, dr Anetta Łyżwa-Piber i mgr Katarzyna Molga z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN, autorki książki „Haremy. Skryty świat kobiet Orientu na starych pocztówkach poznany i opisany przez polskich podróżników, pielgrzymów, wagabundów i ekspatriantów”.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Teodozja I. Rzeuska
Anetta Łyżwa-Piberi
Katarzyna Molga

Między prawdą a autentycznością

Kamila Baraniecka-Olszewska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2023 | No 4 (76) Autentyczność | 48-51 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2023.147614
Słowa kluczowe rekonstrukcje historyczne antropologia historia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Rekonstruktorzy to nie tylko pozytywni wariaci, lecz także miłośnicy historii chcący się z niej uczyć, mówi dr hab. Kamila Baraniecka-Olszewska z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Kamila Baraniecka-Olszewska
1
  1. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

Kulturogeneza jako twórczy rdzeń kultury. Wkład Eduarda Markariana w kształtowanie się koncepcji kulturogenezy

Aleksiej Bondariew
Kultura i Społeczeństwo | 2011 | No 2-3 | 147-170
Słowa kluczowe Eduard Markarian rosyjska antropologia kultury kultura kulturogeneza
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The author presents the output of Eduard Makarian, a Russian cultural anthropologist, featuring his contribution to the problem of origin of culture. The development of Makarian’s scientific research has been presented from the understanding of systemic character of culture to the research on the origin of culture; from reflecting upon the first principles of culture development to the concept of system evolution as anthropogenesis, social evolution and cultural evolution, to the understanding of the origin of culture as a creative core of culture (cultural heritage, dynamics of cultural traditions, “tradition”–“change” dichotomy, hypothesis of “cultural genes”, etc.). The scientist moved from the issue of the origin of culture in the prehistoric times through the issues of permanent creation and dialectic self-revival of culture to the problems of culture in contemporary world. His research was of key importance for the establishment of philosophical and cultural approach in the research of the origin of culture in Russia.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Aleksiej Bondariew

Alternatywne wizje dobrego życia. Wprowadzenie

Anna Horolets
Studia Socjologiczne | 2023 | No 1 | 5-30 | DOI: 10.24425/sts.2023.144832
Słowa kluczowe dobre życie alternatywa socjologia moralności antropologia moralności
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Tekst jest wprowadzeniem do sekcji tematycznej poświęconej alternatywnym wizjom dobrego życia. Ma on na celu wskazanie miejsca i roli tego pojęcia w procesach, które charakteryzują współczesne społeczeństwa. Szczególnie podkreślono w artykule podatność pojęcia „dobre życie” na zawłaszczenie i stosowanie go w sposób manipulacyjny przez rynek i państwo, oraz na kulturowe znaczenia poszukiwania alternatyw dla tych zawężających społeczną wyobraźnię użyć. Ponadto, tekst zawiera przegląd wybranych teoretycznych ram stosowania pojęcia „dobre życie” w literaturze naukowej, który pozwala na lepsze powiązanie przedstawionych w sekcji tematycznej tekstów z kontekstem zwiększonego zainteresowania wartościami i moralnością w socjologii i antropologii.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

1. Abbott, Owen. 2019. T he Self, Relational Sociology, and Morality in Practice. London: Palgrave Macmillan.
2. Ahmed, Sara. 2010. The Promise of Happiness. Durham–London: Duke University Press.
3. Appadurai, Arjun. 2013. The Future as Cultural Fact: Essays on the Global Condition. London: Verso.
4. Arendt, Hannah. [1958] 2010. Kondycja ludzka. Przekład Anna Łagodzka. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
5. Arystoteles. 1982. Etyka nikomachejska. Przekład i opracowanie Daniela Gromska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
6. Back, Les. 2021. Hope’s Work. Antipode, 53, 1: 3–21. DOI: 10.1111/anti.12644.
7. Bauman, Zygmunt. 1996. Etyka ponowoczesna. Przekład Janina Bauman, Joanna Tokarska-Bakir. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
8. Bauman, Zygmunt. 2006. Płynna nowoczesność. Przekład Tadeusz Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
9. Berlant, Lauren. 2011. Cruel Optimism. Durham–London: Duke University Press.
10. Bloch, Natalia. 2018. Bliscy nieznajomi: turystyka i przezwyciężanie podporządkowania w postkolonialnych Indiach. Poznań: Wydawnictwo UAM.
11. Boatcă, Manuela. 2022. Unequal Citizenship: Between Solidarity Norms and Regulations of Social Mobility. Wykład inauguracyjny, XVIII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, Warszawa, 14–17 września 2022 r.
12. Boltanski, Luc, Laurent Thévenot. 2006. On Justification. Economies of Worth. Translation Cathrine Porter. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
13. Bookchin, Murray. 1995. Social Anarchism or Lifestyle Anarchism. An Unbridgeable Chasm. Edinburgh–San Francisco: AK Press.
14. Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Przekład Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
15. Buchowski, Michał. 2006. The Specter of Orientalism in Europe: From Exotic Other to Stigmatized Brother. Anthropological Quarterly, 79, 3: 463–482.
16. Calestani, Melania. 2009. An Anthropology of ‘The Good Life’ in the Bolivian Plateau. Social Indicators Research, 90: 141–153. DOI: 10.1007/s11205-008-9317-5.
17. Caillé, Alain. 2020. The Gift Paradigm. A Short Introduction to the Anti-Utilitarian Movement in the Social Sciences. Chicago: Prickly Paradigm Press.
18. Carrier, James G. 2018. Moral economy: What’s in a name? Anthropological Theory, 18, 1: 18–35. DOI: 10.1177/1463499617735259.
19. Catedral, Lydia. 2018. Discursive scaling: Moral stability and neoliberal dominance in the narratives of transnational migrant women. Discourse and Society, 29, 1: 23–42. DOI: 10.1177/0957926517726111.
20. Chua, Jocelyn Lim. 2014. Pursuit of the Good Life: Aspiration and Suicide in Globalizing South India. Berkeley–London: University of California Press.
21. Cohen, Stanley. 1972. Folk Devils and Moral Panics. London: Routledge.
22. Costanza, Robert i in. 2014. Time to Leave GDP Behind. Nature, 505: 283–285. DOI: 10.1038/505283a.
23. Dépelteau, François, ed. 2018. The Palgrave Handbook of Relational Sociology. Cham: Palgrave Macmillan.
24. Donati, Pierpaolo. 2010. Relational Sociology. A New Paradigm for the Social Sciences. London–New York: Routledge.
25. Donati, Pierpaolo. 2017. The good life as a sharing of relational goods. Relational Social Work, 1, 2: 5–25. DOI: 10.14605/RSW121701.
26. Donati, Pierpaolo, Margaret S. Archer. 2015. The Relational Subject. Cambridge University Press.
27. Duncan, Simon, Rosalind Edwards, eds. 1997. Single Mothers in International Context. Mothers Or Workers? London: Routledge.
28. Dyring, Rasmus, Cheryl Mattingly, Maria Louw. 2017. The Question of ‘Moral Engines’. Introducing a Philosophical Anthropological Dialogue. In: Ch. Mattingly et al., eds. Moral Engines. Exploring the Ethical Drives in Human Life. New York–London: Berghahn, 9–36.
29. Etzioni, Amitai. 2018. Happiness is the Wrong Metric. A Liberal Communitarian Response to Populism. Cham: Springer.
30. Erdmans, Mary P. 1992. The Social Construction of Emigration as a Moral Issue. Polish American Studies, 49, 1: 7–25.
31. Ettlinger, Nancy, Christopher D. Hartmann. 2015. Post/neo/liberalism in relational perspective. Political Geography, 48: 37–48. DOI: 10.1016/j.polgeo.2015.05.009.
32. Fassin, Didier. 2008. Beyond good and evil? Questioning the anthropological discomfort with morals. Anthropological Theory, 8, 4: 333–344. DOI: 10.1177/1463499608096642.
33. Fassin, Didier, ed. 2012. A Companion to Moral Anthropology. Malden: Wiley-Blackwell.
34. Fischer, Edward F. 2014. The Good Life. Aspiration, Dignity, and the Anthropology of Wellbeing. Stanford: University of California Press.
35. Fisher, Josh. 2019. Nicaragua’s Buen Vivir: a strategy for tourism development? Journal of Sustainable Tourism, 27, 4: 452–471. DOI: 10.1080/09669582.2018.1457035.
36. Foucault, Michel. 1991. Governmentality. In: G. Burchell, C. Gordon, P. Miller, eds. The Foucault Effect: Studies in Governmentality. The University of Chicago Press, 87–104.
37. Foucault, Michel. 1997. On the genealogy of ethics: an overview of work in progress. In: P. Rabinow, ed. Michel Foucault. Ethics: subjectivity and truth. New York: The New Press, 253–280.
38. Galbraith, John Kenneth. [1958] 1998. The Affluent Society. Fortieth Anniversary Edition. New York: Houghton Mifflin Company.
39. Gardawski, Juliusz, red. 2009. Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
40. Gardner, Katy. 2015. The path to happiness? Prosperity, suffering, and transnational migration in Britain and Sylhet. Hau: Journal of Ethnographic Theory, 5, 3: 197–214. DOI: 10.14318/hau5.3.011.
41. Glick Schiller, Nina, Noel Salazar. 2013. Regimes of Mobility Across the Globe. Journal of Ethnic and Migration Studies, 39, 2: 183–200. DOI: 10.1080/1369183X.2013.723253.
42. Graeber, David. 2001. Toward An Anthropological Theory of Value: The False Coin of Our Own Dreams. New York: Palgrave.
43. Grillo, Ralph. 2010. Contesting diversity in Europe: alternative regimes and moral orders. Max-Planck-Gesellschaft Working Papers, WP 10-02. Online: https://www.mmg.mpg.de/58894/wp-10-02.
44. Hall, Stuart. 1978. Racism and reaction. In: Five Views of Multi-Cultural Britain. London: Commission on Racial Equality, 23–35.
45. Hałas, Elżbieta. 2021. Relational Care: Rethinking Altruism. In: E. Hałas, A. Manterys, eds. Relational Reason, Morals and Sociality. Berlin: Peter Lang, 69–93.
46. Hałas, Elżbieta. 2020. Gift and the Coefficient of Sociability. Relational Sociology and the Anti-Utilitarian Movement in the Social Sciences. Polish Sociological Review, 4, 212: 399–410. DOI: 10.26412/psr212.01.
47. Heintz, Monica, ed. 2009. The Anthropology of Moralities. London–New York: Berghahn.
48. Heintz, Monica. 2021. Anthropology of Morality. A Dynamic and Interactionist Approach. London–New York: Routledge.
49. Henig, David, Anna Strhan. 2022. Introduction. The Good Between Social Theory and Philosophy. In: D. Henig, A. Strhan, J. Robbins, eds. Where is the Good in the World? Ethical Life between Social Theory and Philosophy. London–New York: Berghahn, 1–30.
50. Hitlin, Steven, Stephen Vaisey, eds. 2010. Handbook of the Sociology of Morality. New York: Springer.
51. Hitlin, Steven, Stephen Vaisey. 2013. The New Sociology of Morality. Annual Review of Sociology, 39: 51–68. DOI: 10.1146/annurev-soc-071312-145628.
52. Honneth, Axel. 2013. Walka o uznanie. Moralna gramatyka konfliktów społecznych. Przekład Jerzy Duraj. Seria: Współczesne Teorie Socjologiczne, T. XXII. Kraków: Nomos.
53. Horolets, Anna. 2018. Czas wolny migrantów zamorskich: przypadek polskich migrantów w Chicago. Studia Sociologica, 10, 1: 25–46. DOI: 10.24917/20816642.10.1.3.
54. Hunnicutt, Benjamin K. 2006. Kellog’s Six-Hour Day. Philadelphia: Temple University Press.
55. Hunnicutt, Benjamin K. 2013. Free Time. The Forgotten American Dream. Philadelphia: Temple University Press.
56. Hunnicutt, Benjamin K. 2020. The Age of Experiences: Harnessing Happiness to Build a New Economy. Philadelphia: Temple University Press.
57. Iwasiński, Łukasz. 2016. Socjologiczne dyskursy o konsumpcji. Gdańsk: Katedra.
58. Jackson, Michael. 2013. The Wherewithal of Life. Ethics, Migration, and the Question of Well-Being. Berkeley–Los Angeles: University of California Press.
59. Jacyno, Małgorzata. 2007. Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
60. Jawłowska, Aldona. 1975. Drogi kontrkultury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
61. Joas, Hans. 2009. Powstawanie wartości. Przekład Michał Kaczmarczyk. Warszawa: Oficyna Naukowa.
62. Kanasz, Tatiana. 2015. Uwarunkowania szczęścia. Socjologiczna analiza wyobrażeń młodzieży akademickiej o szczęściu i udanym życiu. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
63. Kapferer, Bruce, Marina Gold, eds. 2018. Moral Anthropology: A Critique. New York–Oxford: Berghahn.
64. Kingsfisher, Catherine. 2021. Collaborative Happiness. Building the Good Life in Urban Cohousing Communities. London–New York: Berghahn.
65. Kromer, Oktawia. 2021. Usługa czysto platoniczna. Jak z samotności robi się biznes. Wołowiec: Czarne.
66. Krzyżanowski, Michał, Anna Triandafyllidou, Ruth Wodak. 2018. The Mediatization and the Politicization of the „Refugee Crisis” in Europe. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 16: 1–14. DOI: 10.1080/15562948.2017.1353189.
67. Kubala, Petr, Tomáš H. Samec. 2021. The pace of “the good life”: Connecting past, present, and future in the context of a housing affordability crisis. Time and Society, 30, 2: 198–222. DOI: 10.1177/0961463X20987814.
68. Kulas, Piotr, Andrzej Waśkiewicz, Stanisław Krawczyk, eds. 2023. Understanding Recognition: Conceptual and Empirical Studies. London–New York: Routledge.
69. Laidlaw, James. 2014. The Subject of Virtue. An Anthropology of Ethics and Freedom. Cambridge University Press.
70. Lambek, Michael. 2015. The Ethical Condition: Essays on Action, Person and Value. The University of Chicago Press.
71. Lamont, Michele. 2019. From ‘having’ to ‘being’: self-worth and the current crisis of American society. British Journal of Sociology, 70, 3: 660–701. DOI: 10.1111/1468-4446.12667.
72. Lamont, Michele. 2018. Addressing Recognition Gaps: Destigmatization and the Reduction of Inequality. American Sociological Review, 83, 3: 419–444. DOI: 10.1117/0003122418773775.
73. Latouche, Serge. 2018. The misadventures of the good life between modernity and degrowth: from happiness to GDP to Buen Vivir. In: H. Rosa, Ch. Henning, eds. The Good Life Beyond Growth. New Perspectives. London–New York: Routledge, 17–28.
74. Lenz, Claudia. 2005. The End or the Apotheosis of „Labor”? Hannah Arendt’s Contribution to the Question of the Good Life in Times of Global Superfluity of Human Labor Power. Hypatia, 20, 2: 135–154. DOI: 10.1111/j.1527-2001.2005.tb00472.x.
75. Leszczyński, Damian, Lotar Rasińki. 2000. Michel Foucault: Filozofia, historia, polityka. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
76. Mattingly, Cheryl. 2014. Moral Laboratories: Family Peril and the Struggle for a Good Life. Oakland: University of California Press.
77. Mattingly, Cheryl, Jason Throop. 2018. The Anthropology of Ethics and Morality. Annual Review of Anthropology, 47: 475–92. DOI: 10.1146/annurev-anthro-102317-050129.
78. McIntyre, Alasdair. 1990. The Privatization of Good: An Inaugural Lecture. The Review of Politics, 52, 3: 344–377.
79. McKenzie, Jordan. 2018. Is there such a thing as happiness in the present? Happiness and temporality. Journal of Classical Sociology, 18, 2: 154–168. DOI: 10.1177/1468795X17736259.
80. McKenzie, Jordan. 2016. Happiness Vs Contentment? A Case for a Sociology of the Good Life. Journal for the Theory of Social Behaviour, 46, 3: 252–267. DOI: 10.1111/jtsb.12098.
81. Milanovic, Branko. 2016. Global Inequality. A New Approach for the Age of Globalization. Cambridge–London: Harvard University Press.
82. Nietzsche, Friedrich. 2018. Poza dobrem i złem. Z genealogii moralności. Przekład Paweł Pieniążek. Łódź: Officyna.
83. O’Neill, John. 2018. How not to argue against growth: happiness, austerity and inequality. In: H. Rosa, Ch. Henning, eds. The Good Life Beyond Growth. New Perspectives. London–New York: Routledge, 141–152.
84. Orłowska, Małgorzata. 2007. Przymus bezczynności. Studium pedagogiczno-społeczne czasu wolnego bezrobotnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
85. Ortner, Sherry B. 2016. Dark anthropology and its others: Theory since the eighties. HAU: Journal of Ethnographic Theory, 6, 1: 47–73. DOI: 10.14318/hau6.1.004.
86. Ossowska, Maria. 1947. Podstawy nauki o moralności. Warszawa: Czytelnik.
87. Ossowska, Maria. 1971. Normy moralne: próba systematyzacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
88. Ostrom, Elinor. 1990. Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge University Press.
89. Pasieka, Agnieszka. 2015. Hierarchy and pluralism: living religious difference in Catholic Poland. New York: Palgrave Macmillan.
90. Pijpers, Roos. 2006. ‘Help! The Poles Are Coming’: Narrating a Contemporary Moral Panic. Geografiska Annaler. Series B, Human Geography, 88, 1: 91–103. DOI: 10.1111/j.0435-3684.2006.00207.x.
91. Putnam, Robert. 2006. Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Przekład Przemysław Sadura, Sebastian Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
92. Ragazzi, Francesco. 2016. Suspect community or suspect category? The impact of counter-terrorism as ‘policed multiculturalism’. Journal of Ethnic and Migration Studies, 42, 5: 724–741. DOI: 10.1080/1369183X.2015.1121807.
93. Rakowski, Tomasz. 2019. Przepływy, współdziałania, kręgi możliwego: antropologia powodzenia. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki.
94. Ranciere, Jacques. [1981] 1989. The Night of Labor. The Workers’ Dream in Nineteenth Century France. Translation John Drury. Philadelphia: Temple University Press.
95. Rifkin, Jeremy. 2000. The Age of Access: The New Culture of Hypercapitalism, Where All of Life Is a Paid-for Experience. New York: J. P. Tarcher and Putnam.
96. Robbins, Joel. 2013. Beyond the suffering subject: toward an anthropology of the good. Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.), 19: 447–462. DOI: 10.1111/1467-9655.12044.
97. Robbins, Joel. 2015. On Happiness, Values, and Time: The Long and the Short of It. HAU: Journal of Ethnographic Theory, 5, 13: 215–33. DOI: 10.14318/hau5.3.012.
98. Rosa, Hartmut. 2019. Resonance: A Sociology of Our Relationship to the World. Translation James Wagner. Cambridge–Medford: Polity.
99. Rosa, Hartmut. 2013. Social Acceleration. A New Theory of Modernity. Translation Jonathan Trejo-Mathys. New York: Columbia University Press.
100. Rosa, Hartmut, Christoph Henning. 2018. Good life beyond growth. An introduction. In: H. Rosa, Ch. Henning, eds. The Good Life Beyond Growth. New Perspectives. London–New York: Routledge, 2–14.
101. Sayer, Andrew. 2011. Why Things Matter to People: Social Science, Values and Ethical Life. Cambridge University Press.
102. Schaap, Andrew. 2011. Enacting the right to have rights: Jacques Ranciere’s critique of Hannah Arendt. European Journal of Political Theory, 10, 1: 22–45. DOI: 10.1177/1474885110386004.
103. Skeggs, Bev. 2014. Values beyond Value? Is Anything beyond the Logic of Capital? British Journal of Sociology, 65, 1: 1–20. DOI: 10.1111/1468-4446.12072.
104. Skidelsky, Robert, Edward Skidelsky. 2012. How Much Is Enough? The Love of Money and the Case for the Good Life. London: Penguin.
105. Snyder, Benjamin. 2016. The Disrupted Workplace. Time and the Moral Order of Capitalism. Oxford University Press.
106. Stiglitz, Joseph E. 2013. The Price of Inequality. How Today’s Divided Society Endangers Our Future. New York: W.W. Norton & Co.
107. Szlendak, Tomasz. 2021. Czy rezonans zarezonuje? Hartmut Rosa o gorączce przyspieszenia trawiącej nowoczesność. Studia Socjologiczne, 3, 242: 137–153. DOI: 10.24425/sts.2021.138478.
108. Tatarkiewicz, Władysław. 2003. O szczęściu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
109. Taylor, Charles. 2018. Resonance and the romantic era: a comment on Rosa’s conception of the good life. In: H. Rosa, Ch. Henning, eds. The Good Life Beyond Growth. New Perspectives. London–New York: Routledge, 55–69.
110. Veblen, Thorstein. [1899] 2008. Teoria klasy próżniaczej. Przekład Janina Frenzel-Zagórska. Warszawa: Muza.
111. Villalba, Unai. 2013. Buen Vivir vs Development: a paradigm change in the Andes? Third World Quarterly, 34, 8: 1427–1442. DOI: 10.1080/01436597.2013.831594.
112. Walker, Laura S., ed. 2015. The Good Life and the Greater Good in a Global Context. Lanham: Lexington Books.
113. Wikan, Unni. 2002. Generous Betrayal. Politics of Culture in New Europe. The University of Chicago Press.
114. Wolfinger, Emily. 2021. Australia’s Welfare Discourse and News: Presenting Single Mothers. Global Media Journal. Australian Edition, 15, 1. Online: https://www.hca.westernsydney.edu.au/gmjau/?p=1543
115. Zigon, Jarrett. 2008. Morality: An Anthropological Perspective. Oxford: Berg.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anna Horolets
1
ORCID: ORCID
  1. Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Warszawski

Marksowska diagnoza pracy wyalienowanej

Witold P. Glinkowski
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2018 | No 4 | 269-282 | DOI: 10.24425/pfns.2018.125506
Słowa kluczowe K. Marks praca wyalienowana antropologia filozoficzna
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Celem analizy jest rozstrzygnięcie, czy Marksowska diagnoza pracy wyalienowanej jest aktualna oraz czy jest przydatna dla antropologii filozoficznej. Marks zakłada związek między alienacją pracy i alienacją człowieka. Pojawiają się pytania, na które autor tekstu próbuje odpowiedzieć: Czy zjawisko alienacji pracy jest scharakteryzowane jednoznacznie i precyzyjnie? Czy może być ono użyteczne do analizy zjawisk społecznych zachodzących poza proletariatem? Czy może być ono zastosowane w filozoficznym dyskursie o człowieku prowadzonym niezależnie od tej historycznej perspektywy, którą Marks brał pod uwagę? Czy zniesienie prywatnej własności środków produkcji pozwoli na wyeliminowanie zjawiska pracy wyalienowanej, skoro własność prywatną Marks często przedstawiał jako skutek pracy wyalienowanej, a nie jako jej przyczynę?

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Witold P. Glinkowski
ORCID: ORCID

Interpretacja humanistyczna a metafilozofia

Waldemar Czajkowski
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2018 | No 1
Słowa kluczowe metafilozofia antropologia filozoficzna interpretacja humanistyczna zasada racjonalności
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł przedstawia zastosowanie koncepcji tzw. niestandardowej metafilozofii do badania zawartości „przestrzeni antropologii filozoficznych”. Pokazuje, jak wychodząc od stosunkowo prostej koncepcji, jaką jest interpretacja humanistyczna, można wygenerować dość obszerną klasę antropologii filozoficznych.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Waldemar Czajkowski

Antropologia kartezjańska, czyli o poszukiwaniu „prawdziwego człowieka”

Tomasz Stegliński
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2018 | No 1
Słowa kluczowe człowiek dusza ciało poznanie rozum emocje antropologia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Zagadnienie człowieka jest u Descartes’a niejednoznaczne, ponieważ jego rozważania dotyczą najczęściej duszy i ciała branych z osobna. Konsekwencją takiego dualizmu jest rozwój kartezjanizmu albo w kierunku spirytualizmu Malebranche’a, albo materializmu La Mettriego i Condillaca. W artykule rozważam zasady czy racje dla tych dwóch linii rozwojowych. Jednak największą wartość upatruję w odnajdywaniu śladów „prawdziwego człowieka” Descartes’a, którego dualistyczna filozofia praktycznie pomija. Mamy zatem człowieka jako umysł, człowieka jako ciało, oraz człowieka jako złożenie ciała i umysłu. Dysponujemy również koncepcją człowieka jako wolnego i afirmującego swe istnienie poprzez wybór. Jedną z alternatyw tego wyboru jest byt, drugą nicość. Prowadzi to ostatecznie do planu myśli prywatnej, w której nieopisywalny dla nauki człowiek znajduje największe ocalenie, ale w efekcie pozostaje znany tylko samemu sobie.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tomasz Stegliński

Status embrionu ludzkiego według Arystotelesa

Łukasz Chodorowski
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2018 | No 1
Słowa kluczowe Arystoteles embrion dusza animacja aborcja antropologia filozofia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Dziedzictwo Arystotelesa stanowi istotny punkt w historii refleksji nad statusem embrionu ludzkiego. Wypr acowana przez Stagirytę koncepcja rozwoju prenatalnego człowieka wyznaczyła horyzonty myślowe nie tylko w dziedzinie filozofii, ale także medycyny. Arystotelesowskie tezy z zakresu antropologii były również fundamentem dla refleksji nad oceną moralno-prawną przerywania ciąży. Celem analiz jest zrekonstruowanie statusu embrionu ludzkiego według Arystotelesa w oparciu o trzy fundamentalne zagadnienia: natury embrionu ludzkiego, jego animacji oraz natury duszy. Podjęta zostaje również próba wykazania zależności między tymi zagadnieniami. Przesłanki empiryczne stanowią bazę wyjściową dla analizy kategorii filozoficznych zogniskowanych przede wszystkim na pojęciu „duszy rozumnej”. Koncepcja Arystotelesa zakłada animację opóźnioną embrionu ludzkiego. Empiryczne i metafizyczne kategorie znajdują odzwierciedlenie w głoszonych przez Arystotelesa poglądach na temat dopuszczalności przerywania ciąży.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Łukasz Chodorowski

Główne rysy antropologii Józefa Ratzingera/Benedykta XVI

Ks. Łukasz Grzywocz
Studia Nauk Teologicznych PAN | 2020 | Tom 15 | 193-211 | DOI: 10.31743/snt.7944
Słowa kluczowe antropologia chrystologia eklezjologia epistemologia liturgia Eucharystia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Antropologia Ratzingera/Benedykta XVI okazuje się ściśle teologiczna. Jej podstawy to teocentryzm, który jest chrystocentryczny. Całość osadza się w eklezjologii. Pytanie o to, kim jest człowiek i jak być człowiekiem, musi być skierowane do Boga. Jego słyszalną w Kościele odpowiedzią staje się Jezus Chrystus. Sam Kościół, będąc Ciałem Chrystusa, jest przestrzenią obcowania Boga i człowieka. Tym samym jawi się jako Boże narzędzie przemiany ludzkiego bytu – wyzwolenia i spełnienia. Człowiek nie jest istotą niezależną. Pochodzi od Boga. Istnieje, ponieważ jest kochany. Bycie stworzonym na Boży obraz przesądza o relacyjnym – dialogicznym – charakterze jego bytu. Rysą na Bożym dziele jest skażenie grzechem. Człowiek powinien zwrócić swój wzrok na doskonały Boży obraz – Jezusa (Boga i człowieka zarazem). Charakterystyczne są tutaj kategorie synostwa, dziecięctwa i proegzystencji. To wszystko staje się dostępne poprzez wejście w egzystencję Syna Bożego. Dokonuje się to poprzez chrzest w Kościele. Tam człowiek może realizować swój relacyjny byt. Z kolei liturgia otwiera nam dostęp do naszego eschatologicznego przeznaczenia.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ks. Łukasz Grzywocz
1
ORCID: ORCID
  1. Uniwersytet Śląski

Antropologiczne podstawy chrześcijańskiej koncepcji wychowania

ks. Wojsław Czupryński
Studia Nauk Teologicznych PAN | 2023 | Tom 18 | 153-166 | DOI: 10.24425/snt.2023.146526
Słowa kluczowe personalizm wychowanie pedagogika personalistyczna antropologia chrześcijańska
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Pedagogika nie jest nauką autonomiczną, niezależną teoriopoznawczo i metodologicznie od innych nauk. Zarówno przedmiot – człowiek, metoda – określony sposób wyjaśniania i uzasadniania kluczowych twierdzeń, jak i cel – pełnia życia osobowego człowieka, nie są formułowane bez filozoficznego, zwłaszcza antropologicznego odniesienia. Każda z istniejących koncepcji pedagogicznych w naturalny sposób zakłada określoną wizję świata i człowieka, która pozostaje poza zakresem kompetencji pedagogiki. Pedagogika ją jedynie zakłada, czyni punktem wyjścia dla dalszego dyskursu w obszarze swoich badań. Wynika z tego, że pedagogika nie jest nauką autonomiczną wobec filozofii. Pedagog musi zatem być świadomy tego, jaka to filozofia i czy spełnia ona kryteria racjonalności i sensowności dyskursu naukowego. W obliczu współczesnego zamętu myślenia o człowieku, określanego mianem „błędu antropologicznego”, szczególnie w konfrontacji z dynamicznie rozprzestrzeniającą się ideologią tzw. multikulturalizmu, głoszącego równoprawność różnych antropologii i różnych teorii wychowania, zaznacza się pilna potrzeba przypomnienia i krytycznego odbudowania tradycji pedagogiki personalistycznej. Wychowanie winno być zakotwiczone w etyce jako teorii moralności i rozumiane jako aktualizacja potencjału człowieka w perspektywie „bycia-dla-drugiego”. Aktualizacji domaga się cała natura ludzka, a więc życie biologiczne, popędowo-zmysłowe, a nade wszystko intelektualno-wolitywne.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

ks. Wojsław Czupryński
1
  1. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Zagadnienia etyczne w islamie

Ks. Sławomir Nowosad
Studia Nauk Teologicznych PAN | 2019 | Tom 14 | 139-150 | DOI: 10.31743/snt.2019.14.09
Słowa kluczowe islam etyka charakter antropologia rodzina aborcja eutanazja
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Analogicznie do innych religii, islam – obok doktryny – zawiera obszerne przesłanie etyczne, które jest głęboko zakorzenione w wierze w Boga. W przekonaniu muzułmanów cała etyka wyrasta z Koranu, a przykład życia proroka Mahometa daje objaśnienie dla koranicznych nauk. W konsekwencji ludzkie czyny wyrażają posłuszeństwo bądź nieposłuszeństwo wobec Boga. Jednocześnie, zwłaszcza wskutek kontaktów z kulturą grecką, już w pierwszych wiekach islamu ukształtowało się odmienne, bo filozoficzne ujęcie zagadnień etycznych. W centrum etycznych pojęć islamu jest charakter ( khuluq) rozumiany jako stan duszy. Tutaj kształtują się cnoty, ale i wady, które prowadzą człowieka odpowiednio do dobrego lub złego postępowania. Po zarysowaniu zagadnień podstawowych niniejszy artykuł analizuje i przedstawia niektóre kwestie szczegółowe, jak główne cnoty i wady, komplementarność kobiecości i męskości, tematyka małżeństwa i rodziny oraz świętość ludzkiego życia, implikująca niegodziwość moralną aborcji czy eutanazji.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ks. Sławomir Nowosad

Czy antropologia ,,odkupi" demografię?

Mikołaj Szołtysek
Historyka Studia Metodologiczne | 2005 | vol. 35 | 171-183
Słowa kluczowe demografia demografia historyczna antropologia badania ludności
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The article is based on a thorough reading of one of the latest anthropological contributions to the study of demographic behavior and a demographic change. Reviewing the essays contained in the book is a springboard for exploration of the nature of a presumed "epistemological crisis" within demography and the possible refreshment of the discipline that might have come from anthropological theories and methodologies. By doing so, the examples of anthropological reformulations of the fundamental demographic concepts, presumptions and methods are presented, and the benefits and pitfalls of the liaison between anthropology and demography are discussed.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mikołaj Szołtysek

Pamięć kulinarna. Między doświadczeniem smaku a pamięcią sensoryczną w felietonach kulinarnych Doroty Masłowskiej i Bogusława Deptuły

Katarzyna Kurowska
Ruch Literacki | 2021 | No 3 (366) | 391-411 | DOI: 10.24425/rl.2021.137315
Słowa kluczowe felietonistyka kulinaria pamięć sensoryczna antropologia zmysłów
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The last decades have seen a growing interest in food and cooking and along with it a rise of the a new journalistic genre, the food column. This article focuses on two collections of Polish food columns, or, to be more precise culinary feuilletons, now also available in book form, Literatura od kuchni [Literature from Behind the Scenes] by Bogusław Deptuła and Więcej niż możesz zjeść [More Than You Can Tuck Away] by Dorota Masłowska. They provide the material for a study of two interrelated phenomena, the sensory processing which takes place in the course of the culinary experience, and the retrieval of those experiences from memory, triggered by exposure to certain events or artefacts. Viewed from that perspective, the culinary columns of either writer represent a record of his or her gustatory sensations, which constitute their (auto)biographical pasts. Each of them is made up of two blocks of memories, representing the remote past (childhood) and the past that is still fresh (recent travel experiences). The approach adopted in this study ties in with the methodology of sensory anthropology, especially its taste- and smell-specific subfields, and sensuous geography (most of the sensory reminiscences in Bogusław Deptuła’s and Dorota Masłowska’s culinary feuilletons are rooted in their experience of a particular geographical place).
Przejdź do artykułu

Bibliografia

● Ackerman Diane, Historia naturalna zmysłów, tłum. K. Chmielowska, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1994.
● Barańczak Anna, Poetyka przepisu kulinarnego, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” nr 4 (22), 1979, s. 72-88.
● Brillat-Savarin Anthelme, Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskonałej, tłum. J. Guze, PIW, Warszawa 2015.
● Certeau Michel, Giard Luce, Mayol Pierre, Wynaleźć codzienność 2. Mieszkać, gotować, tłum. K. Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
● Classen Constance, World of Sense: Exploring the Sense in History and Across Cultures, Routledge, London and New York 1993.
● Deptuła Bogusław, Literatura od kuchni, W.A.B., Warszawa 2013
● Esquivel Laura, Przepiórki w płatkach róży, tłum. E. Komornicka, PIW, Warszawa 1989.
● Freud Sigmund, Kultura jako źródło cierpień, tłum. J. Prokopiuk, Aletheia, Warszawa 2013.
● Freud Sigmund, Natura psychiki, [w:] Tegoż, Poza zasadą przyjemności, tłum. J. Prokopiuk, PWN, Warszawa 2005.
● Herzfeld Michael, Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie, tłum. M. M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.
● Hoffman Beata, Perfumy. Uwarunkowania kulturowo-społeczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.
● Kozioł Andrzej, Księga zapachów, WAM, Kraków 2010.
● Masłowska Dorota, Więcej niż możesz zjeść. Felietony parakulinarne, Zwierciadło, Warszawa 2015.
● Pakulnis Maria, Mizera Janusz, Sceny kuchenne, Edipresee, Warszawa 2016.
● Proust Marcel, W stronę Swanna, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 2013, [ebook Legimi].
● Rembowska-Płuciennik Magdalena, Dlaczego warto wrócić do zmysłów? Wokół literatur-oznawczych inspiracji antropologią zmysłów, [w:] Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, red. P. Czapliński, A. Legeżyńska, M. Telicki, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2010.
● Rybicka Elżbieta, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Universitas, Kraków 2014.
● Stańczak-Wiślicz Krystyna, Kryzysowe praktyki kulinarne w Polsce lat 80. XX wieku na łamach ówczesnej prasy kobiece, [w:] Terytoria smaku. Studia nad antropologią i socjologią jedzenia, red. U. Jarecka, A. Wieczorkiewicz, IFiS PAN, Warszawa 2014.
● Stasiński Piotr, Poetyka i pragmatyka felietonu, Ossolineum, Wrocław 1982.
● Stomma Ludwik, Dzieje smaku, Sens, Poznań 2003.
● Szromba-Rysowa Zofia, Smak potraw w aspekcie tożsamości kulturowej, „Małopolska” t. 5, 2003, s. 151–157.
● Wieczorkiewicz Anna, Apetyt turysty, Universitas, Kraków 2008.
● Wieczorkiewicz Anna, O wyobraźni kulinarnej i aprioriach jedzenia. Kultura uwikłana w konsumpcję, [w:] Terytoria smaku. Studia nad antropologią i socjologią jedzenia, red. U. Jarecka, A. Wieczorkiewicz, IFiS PAN, Warszawa 2014.
● Wróblewski Łukasz, Masłowska. Opowieść o wstręcie, „Nomos”, Kraków 2016.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Kurowska
1
ORCID: ORCID
  1. mgr, doktorantka na Wydziale Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Zakres i możliwości filozoficznego myślenia w ujęciu Petera Sloterdijka

Włodzimierz Lorenc
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria | 2023 | No 3 | 287-302 | DOI: 10.24425/pfns.2023.148270
Słowa kluczowe antropologia filozoficzne myślenie immunologia ogólna P. Sloterdijk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Włodzimierz Lorenc
1
  1. Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii, ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00-927 Warszawa

Międzywojenna polska etnografia zaangażowana w debatę publiczną a dyskurs nacjonalistyczny

Grażyna Kubica
Studia Socjologiczne | 2020 | No 3 | 135-159 | DOI: 10.24425/sts.2020.132473
Słowa kluczowe nacjonalizm antropologia zaangażowana krytyczna analiza dyskursu historia antropologii Jan Stanisław Bystroń Bożena Stelmachowska
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Nie zawsze zaangażowana postawa antropologów łączy się z działaniami emancypacyjnymi i antyhegemonicznymi. W przeszłości autorytet naukowy polskich etnografów służył ugruntowywaniu nacjonalistycznego dyskursu nawet wtedy, gdy byli względem niego krytyczni. Artykuł przedstawia analizę tekstów publicystycznych dwojga międzywojennych etnografów: Bożeny Stelmachowskiej, piszącej na temat Kaszubów oraz Jana Stanisława Bystronia krytykującego megalomanię narodową. Wspólnym mianownikiem tych tekstów jest esencjalizujące pojęcie narodu i grup etnicznych, które dobrze służyło celom politycznym, podobnie jak i ich terytorializacja. Jedynie wyprzedzający swój czas Józef Obrębski trafnie wskazał mankamenty ówczesnych teorii. Historyczna lekcja, którą prezentuje artykuł, może się przysłużyć krytycznej refleksyjności współczesnych badaczy i dekonstruowaniu nacjonalistycznego dyskursu.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Grażyna Kubica

Człowiek i antropologia filozoficzna Arnolda Gehlena a pytania współczesnych czytelników

Marta Błaszczyńska
Filozofia i Nauka | 2018 | Tom 6
Słowa kluczowe Arnold Gehlen antropologia filozoficzna filozofia niemiecka natura człowieka
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W artykule rozpatruję kluczowe elementy koncepcji człowieka przedstawionej w dziele Człowiek. Jego natura i stanowisko w świecie Arnolda Gehlena. Analizuję próbę ujęcia człowieka jako całości oraz definicję ludzkości jako gatunku „naznaczonego brakiem”, który musi kompensować swe „prymitywne” cechy poprzez działanie. Pokrótce przedstawiam pytania i trudności, z którymi zmagać może się czytelnik poznający model człowieka Gehlena oraz wypracowaną i głoszoną przez niego wizję antropologii filozoficznej, jej zadań oraz metodologii.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marta Błaszczyńska

Maxa Schelera pluralistyczna koncepcja wiedzy

Stanisław Czerniak
Filozofia i Nauka | 2020 | Tom 8 | Część 2 | 35-46
Słowa kluczowe rodzaje wiedzy indukcja esencja metafizyka antropologia filozoficzna Max Scheler
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Celem artykułu jest rekonstrukcja koncepcji trzech typów wiedzy, którą Max Scheler przedstawił w swej późnej pracy Światopogląd filozoficzny (1928). Scheler wyróżnił trzy rodzaje wiedzy: empiryczną wiedzę służącą panowaniu nad przyrodą, wiedzę ejdetyczną/esencjalną oraz wiedzę metafizyczną. Autor rozważa kryteria epistemologiczne tego podziału oraz zastanawia się nad jego założeniami funkcjonalistycznymi. W części polemicznej zarzuca Schelerowi: a) krypto-dualizm w koncepcji wiedzy, która niedostatecznie wyraźnie odróżnia od siebie wiedzę metafizyczną od ejdetycznej; b) całkowite pominięcie w klasyfikacji typów wiedzy statusu humanistyki; c) programowe rozwijanie filozofii wiedzy niezależnie od warsztatu badawczego filozofii nauki, co odrywa tego rodzaju analizę od kontekstu społecznohistorycznego (tzn. od tego, jak się tworzy wiedzę we współczesnych wspólnotach naukowych).

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Stanisław Czerniak

Czy Arnold Gehlen był naturalistycznym redukcjonistą?

Rafał Michalski
Filozofia i Nauka | 2018 | Tom 6
Słowa kluczowe Arnold Gehlen naturalistyczny redukcjonizm antropologia filozoficzna kultura język moralność instytucje
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł podejmuje polemikę z zarzutem naturalistycznego redukcjonizmu, którym rzekomo obciążona jest antropologia filozoficzna Arnolda Gehlena. W pierwszej części artykułu przeanalizuję zasadność zarzutu o redukcjonizm w kontekście rozważań Gehlena nad naturą człowieka, z kolei przedmiotem drugiej części będzie pojęcie natury jako obiektywnego świata, natomiast część trzecia i czwarta podejmą wątki dotyczące zagadnienia moralności (3) oraz kultury i ludzkiej świadomości (4) pod kątem zarzutu o rzekomy naturalizm jego projektu antropologicznego. Argumentuję, że antropologia Gehlena ma wprawdzie na celu zintegrowanie wyników badań nauk biologicznych i społecznych, jednakże wyprowadza z nich implikacje filozoficzne o takim poziomie ogólności, że wykraczają one poza kompetencje nauk szczegółowych. Ich ustalenia uzyskują w jego koncepcji uniwersalne znaczenie w ramach systemu filozoficznych kategorii opisujących człowieka jako całościowy projekt natury. Gehlen odrzuca wszelkie próby tworzenia ogólnej teorii człowieka na podstawie badań komparatystycznych wyprowadzających własności ludzkiej kondycji ze świata zwierzęcego. Gehlenowska antropobiologia rezygnuje z pojęcia natury człowieka w sensie biologicznym, tzn. jako zestawu ewolucyjnie zdeterminowanych cech morfologicznych, fizjologicznych i behawioralnych, porzuca również obiektywistyczne pojęcie „natury zewnętrznej” jako obszaru ontycznego niezawisłego od zapośredniczeń kulturowych. Język, świadomość, kultura stanowią efekt procesów kompensujących biologiczne deficyty, a jednocześnie reprezentują obszar kompetencji i wartości, które są autonomiczne i autoteliczne, a zatem całkowicie niezależne od biologicznych uwarunkowań.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Rafał Michalski

Leksem świnia i formy pokrewne jako wyrazy motywujące w polskiej onimii

Urszula Wójcik
Onomastica | 2020 | No 64 | 53-67
Słowa kluczowe antropologia historyczna leksem świnia pole leksykalne motywacja onimia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The aim of the article is an attempt to trace the fate of several appellatives grouped in the lexical field around the hyperonym świnia ʽpig, swine’ (wieprz ʽhog’, knur/kiernoz ʽboar’ and prosię ʽpiglet’) as the motivation of many names in Polish onymy, mainly in anthroponymy and toponymy. My research has been conducted along the lines of historical anthropology. Proper names in this approach play an important role in the reconstruction of the past. The field of interest of this article includes mainly names belonging to the old onymic layer. Proper names arise from the lexicon of a given language, which is why my analysis is based on lexical and semantic methodology. My point of departure is the meaning (often reconstructed) of appellative lexical units, including their semantic modifications in the proprial layer. I interpret proper names on the basis of findings regarding their origin and motivation. The first names motivated by the lexeme świnia were associated with the economic organization of the Piast state. In the article I present the history of their creation. I go on to discuss the other lexemes which became the basis of many names belonging to different naming categories. The presence of etymons of interest to us in so many proper names during the Middle Ages allows us to draw the conclusion that pigs played an extremely important role in the lives of our ancestors.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Urszula Wójcik

Czy onomastyka jest kobietą? Na marginesie lektur antropologicznych i onomastycznych

Katarzyna Skowronek
Onomastica | 2016 | No 60 | 411-421
Słowa kluczowe onomastyka antropologia gender współczesna proza polska nazwy literackie
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The article directly and indirectly refers to anthropological and philosophical texts which strive to discover and present the gender factor as important in the light of the humanities. The author refers to “Literackie nie-nazywanie. Onomastykon polskiej prozy współczesnej” (Literary Not-naming. Onomasticon of the modern Polish prose) by Magdalena Graf and indicates the femininity factor as a relevant one also in onomastics.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Skowronek

Clifford Geertz w onomastyce? Refleksje na marginesie lektury monografii Artura Rejtera „Nazwy własne w kon/tekstach kultury”

Katarzyna Skowronek
Onomastica | 2019 | No 63 | 315-322
Słowa kluczowe onomastyka antropologia Clifford Geertz opis gęsty wiedza lokalna
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

The article is an attempt to reflect upon the way in which some terms coming from modern anthropology (local knowledge, thick description) can be used in studies regarding proper names in the cultural and social perspective. This anthropological way of thinking has been presented in Artur Rejter’s new book “Proper Names in (Con)texts of Culture”. The author of the article shows that studying culture through proper names must entail the widening of the variety of scientific methods and strategies and adding those used in social studies and humanities.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Skowronek

Pismo, ciało, rytuał — szkic o szkolnej inicjacji w piśmienność

Marta Rakoczy
Kultura i Społeczeństwo | 2014 | No 4 | 93-109
Słowa kluczowe antropologia edukacji rytuały pisma praktyki piśmienne teoria piśmienności
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

This article is an analysis, based on school textbooks, of the norms governing literacy practices in elementary education. These latter are treated as a kind of ritual: the symbolic behaviour impacting not so much the manner of the mental representation of reality as the corporeal-perceptive organization of experience. The aim of the article is to show that (1) contrary to classic literacy theory, writing is not always a tec because in many situational and institutional contexts writing practices are not instrumental but ritual practices, and (2) writing is not solely a tool of the intellect corresponding to a set manner of conceptualizing the world, language, and the self, but also a kind of social tool for the discipline of the body: the acquiring of a certain corporeal-perceptive disposition.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marta Rakoczy

Łódź jako teren badań etnograficznych z perspektywy women's urban anthropology

Inga B. Kuźma
Kultura i Społeczeństwo | 2014 | No 1 | 121-137 | DOI: 10.2478/kultura-2014-0017
Słowa kluczowe problematyka kobiet antropologia miasta włókniarki rewolucja 1905 roku Łódź
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

This text is devoted to selected questions on the border of the ethnography of Łódź and research into women’s issues, and thus joins the trend of women’s urban anthropology. The author reinterprets selected sources, such as various types of writings and field materials from the archives of the Institute of Ethnology and Cultural Anthropology of the University of Łódź. Her aim is to reconstruct the local ‘herstory’ from the ethnographic-anthropological perspective. She therefore looks at certain aspects of the life of textile workers and locates them in the context of the perceptions of femininity and the work ethic around which Łódź’s image (stereotypical and auto-stereotypical) was created.

Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Inga B. Kuźma

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji