Jak wyszukiwać?
wyszukiwanie zaawansowane
Popularnonaukowe

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

Opis

ACADEMIA czasopismo popularnonaukowe Polskiej Akademii Nauk promujące w kraju i za granicą osiągnięcia polskich badaczy. Artykuły w „Academii” pisane są językiem przystępnym dla przedstawicieli różnych dziedzin nauki, ale także dla studentów, uczniów i wszystkich innych czytelników zainteresowanych tematyką popularnonaukową. Od 2005 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku).

ISSN
1733-8662
Wydawcy
Polska Akademia Nauk

Redakcja:

Jolanta Iwańczuk (redaktor naczelna, nauki o Ziemi)

Daniel Sax (redaktor, tłumacz)

Mariusz Gogól (nauki biomedyczne i biochemiczne)

Patrycja Strzetelska (nauki humanistyczne)

Witold Zawadzki (nauki ścisłe i techniczne)

Dominik Wódz (redakcja językowa)

Andrzej Figatowski (grafika)

Sylwia Piwowar (edycja zdjęć)

Anna Bielec (koordynator projektu)


Rada naukowa:

Marek Konarzewski prezes PAN (przewodniczący)

Dariusz Jemielniak wiceprezes PAN (wiceprzewodniczący)

Andrzej Buko

Katarzyna Czarnecka

Patrycja Dołowy

Paweł Golik

Janusz Jurczak

Tomasz Kapitaniak

Marek Krawczyk

Krzysztof Nowak

Anna Zawadzka

Kontakt

Polska Akademia Nauk

Biuro ds. Komunikacji i Informacji Naukowej

pl. Defilad 1

00-901 Warszawa

academia@pan.pl

www.pan.pl

www.academia.pan.pl



Zawartość czasopisma jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.



  • Roczniki i numery

Wybierz numer

Zawartość

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy

1 Od Redakcji
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex
2 Okno na Wszechświat
Andrzej Królak , Piotr Jaranowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 4-7 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143457
Słowa kluczowe: fale grawitacyjne fizyka
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Pierwsze bezpośrednie detekcje fal grawitacyjnych były przełomem we współczesnej astronomii. Polscy naukowcy brali udział w tym odkryciu.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Andrzej Królak
1
Piotr Jaranowski
2
  1. Instytut Matematyczny Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
  2. Wydział Fizyki, Uniwersytet w Białymstoku
3 Genom ponad genomem
Carsten Carlberg
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 8-11 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143458
Słowa kluczowe: epigenomika dietetyka mikroelementy
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Nasza codzienna dieta składa się z węglowodanów, lipidów, białek, minerałów i witamin, które dostarczają energii i służą jako budulec naszego organizmu. Jedzenie jest paliwem naszego życia – bez niego umarlibyśmy w ciągu kilku tygodni.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Carsten Carlberg
1
  1. Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, Olsztynie
4 Obrazy warte tysiąca słów
Cezary Kępka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 12-15 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143459
Słowa kluczowe: tomografia komputerowa choroba wieńcowa medycyna kardiologia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Tomografia komputerowa otwiera nowe możliwości w diagnostyce choroby wieńcowej. Rutynowe korzystanie z tej metody w przyszłości jako przesiewowej może wykrywać bardzo wczesne stadia choroby.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Cezary Kępka
1
  1. Narodowy Instytut Kardiologi iim. Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa
5 Co widać w atmosferze
Iwona Stachlewska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 16-19 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143460
Słowa kluczowe: aerozole atmosfera fizyka atmosfery meteorologia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W ziemskiej atmosferze znajdują się drobiny pyłu, które w naturalny sposób rozpraszają i absorbują promieniowanie słoneczne. Ich ilość i rodzaj wpływa na temperaturę na Ziemi.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Iwona Stachlewska
1
  1. Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski
6 Kryzysy – przełomy – przebudowy – zwroty
Danuta Ulicka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 20-23
Słowa kluczowe: literaturoznawstwo literatura humanistyka
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Żeby zrozumieć swoje usytuowanie w świecie (nie tylko naukowym), trzeba rozglądać się nie tylko naokoło, lecz także uważnie spojrzeć wstecz. Toteż nawet pobieżny przegląd blisko półtorawiecznej historii burzliwych przemian w humanistyce wart jest przeprowadzenia.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Danuta Ulicka
1
  1. Instytut Literatury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
7 Przełomy, które uczą nas uważności
Anna Woźniak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 24-26 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143462
Słowa kluczowe: psychologia przemoc PTSD gwałt
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Zdarzenia związane z przemocą seksualną są traumatyczne, wręcz przełomowe w życiu ludzi, którzy ich doświadczyli. W ciągu ostatnich lat doszło do wielu zmian społecznych, które wpłynęły na podejście do przemocy seksualnej.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anna Woźniak
1
  1. Uniwersytet SWPS, Warszawa
8 Przed nami cyfrowy przełom
Kamil Śliwowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 27-29 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143463
Słowa kluczowe: socjologia cyfryzacja Internet media społecznościowe
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Otym, że zasięg i skala internetu wprowadzają zmianę cywilizacyjną niezależnie od tego, jakie technologie są najpopularniejsze, opowiada Kamil Śliwowski z Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Kamil Śliwowski
1
  1. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego
9 Suwalski kataklizm
Piotr Weckwerth
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 30-35 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143464
Słowa kluczowe: geologia Suwalszczyzna powódź lodowcowa zlodowacenie
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

O tym, jak odkryto dowody na istnienie katastrofalnych powodzi lodowcowych na Suwalszczyźnie związanych z ostatnim zlodowaceniem oraz o przyczynach tych zjawisk.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Piotr Weckwerth
1
  1. Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
10 Porównać nieporównywalne
Fabian Welc
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 36-40 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143465
Słowa kluczowe: archeologia geofizyka magnetometria archeometria
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Połączenie dwóch różnych technik pomiarowych, georadaru i magnetometrii, dało archeologom przełomowe narzędzie do rozwiązywania zagadek z przeszłości.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Fabian Welc
1
  1. Instytut Archeologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa
11 Geny, które leczą
Mirosław Ząbek , Paweł Obierzyński , Adrian Drożdż
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 41-43
Słowa kluczowe: medycyna inżynieria genetyczna geny wirusy DNA
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Inżynieria genetyczna stała się rzeczywistością, umiejętnie wykorzystana może służyć człowiekowi. Dobrym przykładem jest terapia genowa z wykorzystaniem wirusów.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mirosław Ząbek
1 2
Paweł Obierzyński
1 2
Adrian Drożdż
2 3
  1. Klinika Neurochirurgii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
  2. Interwencyjne Centrum Neuroterapii, Oddział Neurochirurgii, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie
  3. Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej, Centrum Biostruktury, Warszawski Uniwersytet Medyczny
12 Tajemnice grzybów
Marcin Pietras
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 44-47 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143467
Słowa kluczowe: mykologia grzyby polimeraza DNA
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Opisanie reakcji łańcuchowej polimerazy w bardzo krótkim czasie zrewolucjonizowało naukę. Jak wykorzystujemy to przełomowe odkrycie w badaniach taksonomii, systematyki i ekologii grzybów?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Marcin Pietras
1
  1. Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk, Kórnik
13 Jak zmienia się społeczeństwo
Anna Wylegała
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 48-51 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143468
Słowa kluczowe: socjologia społeczeństwo innowacja
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Przełom jest zdrową reakcją tkanki społecznej, gdy potrzebuje ona regeneracji – mówi dr Anna Wylegała z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Anna Wylegała
1
  1. Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa
14 Słońce na końcu tunelu
Olaf Szewczyk
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 52-55 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143469
Słowa kluczowe: perowskit ogniwa fotowoltaiczne ogniwa krzemowe
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Perowskitowe ogniwa fotowoltaiczne to największy przełom w fotowoltaice od dekad i szansa na tanią, powszechnie dostępną zieloną energię. Już dziś sprawdzają się tam, gdzie ogniwa krzemowe nie mają racji bytu.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Olaf Szewczyk
1
  1. Saule Technologies, Warszawa
15 Rafy cieni
Mikołaj K. Zapalski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 56-59 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143470
Słowa kluczowe: rafy koralowe koralowce symbioza rafy mezofityczne rafa dewońska
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Rafy koralowe są najbardziej złożonymi ekosystemami morskimi, występują powszechne w tropikalnych strefach przybrzeżnych. Czy grozi im wyginięcie, tak jak to się stało w czasie wielkiego kryzysu 260 mln lat temu?
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mikołaj K. Zapalski
1
  1. Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski
16 Leczące uszkodzenie, czyli FUS
Mirosław Ząbek , Paweł Obierzyński , Adrian Drożdż
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 60-63 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143471
Słowa kluczowe: FUS mózg nóż gamma rezonans magnetyczny neurochirurgia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Innowacyjne metody leczenia, polegające na uszkodzeniu niektórych partii mózgu, dla niektórych pacjentów są jedyną możliwością powrotu do zdrowia.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Mirosław Ząbek
1 2
Paweł Obierzyński
1 2
Adrian Drożdż
1 3
  1. Interwencyjne Centrum Neuroterapii, Oddział Neurochirurgii, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie
  2. Klinika Neurochirurgii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
  3. Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej, Centrum Biostruktury, Warszawski Uniwersytet Medyczny
17 Nauka nie ma granic
Jacek Jemielity
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 64-66 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143472
Słowa kluczowe: DNA wirusy onkologia szczepionka medycyna
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

O terapiach onkologicznych szytych na miarę i o tym, co ma wspólnego szczepionka na koronawirusa z leczeniem nowotworów, opowiada prof. Jacek Jemielity z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Jacek Jemielity
1
  1. Centrum NowychTechnologii, Uniwersytet Warszawski
18 Rośliny ze sobą rozmawiają
Stanisław Mariusz Karpiński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 67-69 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143473
Słowa kluczowe: DNA komórki komunikacja botanika
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Profesor Stanisław Karpiński opowiada o przełomowych badaniach nad roślinami. Rośliny komunikują się, zapamiętują i przetwarzają informacje.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Stanisław Mariusz Karpiński
1
  1. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa
19 Obserwacja fal grawitacyjnych
Amedeo Romagnolo
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 70-72 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143474
Słowa kluczowe: fale grawitacyjne astronomia gwiazdy czarne dziury
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Fale grawitacyjne nie są rzadkim zjawiskiem, które występuje w kosmosie raz na jakiś czas. Powstają one w następstwie różnych kosmicznych wydarzeń i przebiegają przez Ziemię bardzo często. Badanie ich genezy jest bezcennym źródłem wiedzy o kosmosie.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Amedeo Romagnolo
1
  1. Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
20 Pierwiastki ziem rzadkich
Bogusław Bagiński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 73-77 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143475
Słowa kluczowe: pierwiastki pierwiastki ziem rzadkich minerały fluidy hydrotermalne petrologia
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Minerały ziem rzadkich są wykorzystywane m.in. w wielu urządzeniach elektronicznych opartych na najnowszych technologiach. Możliwość przewidywania miejsc ich koncentracji w złożach może być skuteczniejsza dzięki badaniom eksperymentalnym.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Bogusław Bagiński
1
  1. Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski
21 Samotny człowiek na głuchej prowincji
Katarzyna Kasia
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 78-79 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143476
Słowa kluczowe: historia filozofii Kant Immanuel przełomy
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Katarzyna Kasia
1
  1. Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
22 Najważniejsze jest serce
Adam Witkowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 80-85 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143477
Słowa kluczowe: medycyna kardiologia operacja zastawka
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Zabiegi przezcewnikowej wymiany zastawek serca często ratują życie pacjentów. Leczenie jest stosunkowo bezpieczne i bardzo skuteczne.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Adam Witkowski
1
  1. Narodowy Instytut Kardiologii w Warszawie
23 Duchy dawnych mieszkańców
Karolina Ćwiek-Rogalska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 86
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Autorzy i Afiliacje

Karolina Ćwiek-Rogalska

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji