How to search?
advanced search
Popular sciences

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

Description

ACADEMIA czasopismo popularnonaukowe Polskiej Akademii Nauk promujące w kraju i za granicą osiągnięcia polskich badaczy. Artykuły w „Academii” pisane są językiem przystępnym dla przedstawicieli różnych dziedzin nauki, ale także dla studentów, uczniów i wszystkich innych czytelników zainteresowanych tematyką popularnonaukową. Od 2005 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku).

ISSN
1733-8662
Publishers
Polska Akademia Nauk

Redakcja:

Jolanta Iwańczuk (redaktor naczelna, nauki o Ziemi)

Daniel Sax (redaktor, tłumacz)

Mariusz Gogól (nauki biomedyczne i biochemiczne)

Patrycja Strzetelska (nauki humanistyczne)

Witold Zawadzki (nauki ścisłe i techniczne)

Dominik Wódz (redakcja językowa)

Andrzej Figatowski (grafika)

Sylwia Piwowar (edycja zdjęć)

Anna Bielec (koordynator projektu)


Rada naukowa:

Marek Konarzewski prezes PAN (przewodniczący)

Dariusz Jemielniak wiceprezes PAN (wiceprzewodniczący)

Andrzej Buko

Katarzyna Czarnecka

Patrycja Dołowy

Paweł Golik

Janusz Jurczak

Tomasz Kapitaniak

Marek Krawczyk

Krzysztof Nowak

Anna Zawadzka

Kontakt

Polska Akademia Nauk

Biuro ds. Komunikacji i Informacji Naukowej

pl. Defilad 1

00-901 Warszawa

academia@pan.pl

www.pan.pl

www.academia.pan.pl



Zawartość czasopisma jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.



  • Volumes

Select number

Content

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy

1 Od Redakcji
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy
Download PDF Download RIS Download Bibtex
2 Okno na Wszechświat
Andrzej Królak , Piotr Jaranowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 4-7 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143457
Keywords: fale grawitacyjne fizyka
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Pierwsze bezpośrednie detekcje fal grawitacyjnych były przełomem we współczesnej astronomii. Polscy naukowcy brali udział w tym odkryciu.
Go to article

Authors and Affiliations

Andrzej Królak
1
Piotr Jaranowski
2
  1. Instytut Matematyczny Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
  2. Wydział Fizyki, Uniwersytet w Białymstoku
3 Genom ponad genomem
Carsten Carlberg
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 8-11 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143458
Keywords: epigenomika dietetyka mikroelementy
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Nasza codzienna dieta składa się z węglowodanów, lipidów, białek, minerałów i witamin, które dostarczają energii i służą jako budulec naszego organizmu. Jedzenie jest paliwem naszego życia – bez niego umarlibyśmy w ciągu kilku tygodni.
Go to article

Authors and Affiliations

Carsten Carlberg
1
  1. Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, Olsztynie
4 Obrazy warte tysiąca słów
Cezary Kępka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 12-15 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143459
Keywords: tomografia komputerowa choroba wieńcowa medycyna kardiologia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Tomografia komputerowa otwiera nowe możliwości w diagnostyce choroby wieńcowej. Rutynowe korzystanie z tej metody w przyszłości jako przesiewowej może wykrywać bardzo wczesne stadia choroby.
Go to article

Authors and Affiliations

Cezary Kępka
1
  1. Narodowy Instytut Kardiologi iim. Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa
5 Co widać w atmosferze
Iwona Stachlewska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 16-19 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143460
Keywords: aerozole atmosfera fizyka atmosfery meteorologia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W ziemskiej atmosferze znajdują się drobiny pyłu, które w naturalny sposób rozpraszają i absorbują promieniowanie słoneczne. Ich ilość i rodzaj wpływa na temperaturę na Ziemi.
Go to article

Authors and Affiliations

Iwona Stachlewska
1
  1. Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski
6 Kryzysy – przełomy – przebudowy – zwroty
Danuta Ulicka
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 20-23
Keywords: literaturoznawstwo literatura humanistyka
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Żeby zrozumieć swoje usytuowanie w świecie (nie tylko naukowym), trzeba rozglądać się nie tylko naokoło, lecz także uważnie spojrzeć wstecz. Toteż nawet pobieżny przegląd blisko półtorawiecznej historii burzliwych przemian w humanistyce wart jest przeprowadzenia.
Go to article

Authors and Affiliations

Danuta Ulicka
1
  1. Instytut Literatury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
7 Przełomy, które uczą nas uważności
Anna Woźniak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 24-26 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143462
Keywords: psychologia przemoc PTSD gwałt
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Zdarzenia związane z przemocą seksualną są traumatyczne, wręcz przełomowe w życiu ludzi, którzy ich doświadczyli. W ciągu ostatnich lat doszło do wielu zmian społecznych, które wpłynęły na podejście do przemocy seksualnej.
Go to article

Authors and Affiliations

Anna Woźniak
1
  1. Uniwersytet SWPS, Warszawa
8 Przed nami cyfrowy przełom
Kamil Śliwowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 27-29 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143463
Keywords: socjologia cyfryzacja Internet media społecznościowe
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Otym, że zasięg i skala internetu wprowadzają zmianę cywilizacyjną niezależnie od tego, jakie technologie są najpopularniejsze, opowiada Kamil Śliwowski z Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.
Go to article

Authors and Affiliations

Kamil Śliwowski
1
  1. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego
9 Suwalski kataklizm
Piotr Weckwerth
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 30-35 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143464
Keywords: geologia Suwalszczyzna powódź lodowcowa zlodowacenie
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

O tym, jak odkryto dowody na istnienie katastrofalnych powodzi lodowcowych na Suwalszczyźnie związanych z ostatnim zlodowaceniem oraz o przyczynach tych zjawisk.
Go to article

Authors and Affiliations

Piotr Weckwerth
1
  1. Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
10 Porównać nieporównywalne
Fabian Welc
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 36-40 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143465
Keywords: archeologia geofizyka magnetometria archeometria
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Połączenie dwóch różnych technik pomiarowych, georadaru i magnetometrii, dało archeologom przełomowe narzędzie do rozwiązywania zagadek z przeszłości.
Go to article

Authors and Affiliations

Fabian Welc
1
  1. Instytut Archeologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa
11 Geny, które leczą
Mirosław Ząbek , Paweł Obierzyński , Adrian Drożdż
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 41-43
Keywords: medycyna inżynieria genetyczna geny wirusy DNA
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Inżynieria genetyczna stała się rzeczywistością, umiejętnie wykorzystana może służyć człowiekowi. Dobrym przykładem jest terapia genowa z wykorzystaniem wirusów.
Go to article

Authors and Affiliations

Mirosław Ząbek
1 2
Paweł Obierzyński
1 2
Adrian Drożdż
2 3
  1. Klinika Neurochirurgii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
  2. Interwencyjne Centrum Neuroterapii, Oddział Neurochirurgii, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie
  3. Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej, Centrum Biostruktury, Warszawski Uniwersytet Medyczny
12 Tajemnice grzybów
Marcin Pietras
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 44-47 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143467
Keywords: mykologia grzyby polimeraza DNA
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Opisanie reakcji łańcuchowej polimerazy w bardzo krótkim czasie zrewolucjonizowało naukę. Jak wykorzystujemy to przełomowe odkrycie w badaniach taksonomii, systematyki i ekologii grzybów?
Go to article

Authors and Affiliations

Marcin Pietras
1
  1. Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk, Kórnik
13 Jak zmienia się społeczeństwo
Anna Wylegała
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 48-51 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143468
Keywords: socjologia społeczeństwo innowacja
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Przełom jest zdrową reakcją tkanki społecznej, gdy potrzebuje ona regeneracji – mówi dr Anna Wylegała z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Go to article

Authors and Affiliations

Anna Wylegała
1
  1. Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa
14 Słońce na końcu tunelu
Olaf Szewczyk
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 52-55 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143469
Keywords: perowskit ogniwa fotowoltaiczne ogniwa krzemowe
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Perowskitowe ogniwa fotowoltaiczne to największy przełom w fotowoltaice od dekad i szansa na tanią, powszechnie dostępną zieloną energię. Już dziś sprawdzają się tam, gdzie ogniwa krzemowe nie mają racji bytu.
Go to article

Authors and Affiliations

Olaf Szewczyk
1
  1. Saule Technologies, Warszawa
15 Rafy cieni
Mikołaj K. Zapalski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 56-59 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143470
Keywords: rafy koralowe koralowce symbioza rafy mezofityczne rafa dewońska
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Rafy koralowe są najbardziej złożonymi ekosystemami morskimi, występują powszechne w tropikalnych strefach przybrzeżnych. Czy grozi im wyginięcie, tak jak to się stało w czasie wielkiego kryzysu 260 mln lat temu?
Go to article

Authors and Affiliations

Mikołaj K. Zapalski
1
  1. Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski
16 Leczące uszkodzenie, czyli FUS
Mirosław Ząbek , Paweł Obierzyński , Adrian Drożdż
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 60-63 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143471
Keywords: FUS mózg nóż gamma rezonans magnetyczny neurochirurgia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Innowacyjne metody leczenia, polegające na uszkodzeniu niektórych partii mózgu, dla niektórych pacjentów są jedyną możliwością powrotu do zdrowia.
Go to article

Authors and Affiliations

Mirosław Ząbek
1 2
Paweł Obierzyński
1 2
Adrian Drożdż
1 3
  1. Interwencyjne Centrum Neuroterapii, Oddział Neurochirurgii, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie
  2. Klinika Neurochirurgii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
  3. Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej, Centrum Biostruktury, Warszawski Uniwersytet Medyczny
17 Nauka nie ma granic
Jacek Jemielity
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 64-66 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143472
Keywords: DNA wirusy onkologia szczepionka medycyna
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

O terapiach onkologicznych szytych na miarę i o tym, co ma wspólnego szczepionka na koronawirusa z leczeniem nowotworów, opowiada prof. Jacek Jemielity z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Go to article

Authors and Affiliations

Jacek Jemielity
1
  1. Centrum NowychTechnologii, Uniwersytet Warszawski
18 Rośliny ze sobą rozmawiają
Stanisław Mariusz Karpiński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 67-69 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143473
Keywords: DNA komórki komunikacja botanika
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Profesor Stanisław Karpiński opowiada o przełomowych badaniach nad roślinami. Rośliny komunikują się, zapamiętują i przetwarzają informacje.
Go to article

Authors and Affiliations

Stanisław Mariusz Karpiński
1
  1. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa
19 Obserwacja fal grawitacyjnych
Amedeo Romagnolo
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 70-72 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143474
Keywords: fale grawitacyjne astronomia gwiazdy czarne dziury
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Fale grawitacyjne nie są rzadkim zjawiskiem, które występuje w kosmosie raz na jakiś czas. Powstają one w następstwie różnych kosmicznych wydarzeń i przebiegają przez Ziemię bardzo często. Badanie ich genezy jest bezcennym źródłem wiedzy o kosmosie.
Go to article

Authors and Affiliations

Amedeo Romagnolo
1
  1. Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
20 Pierwiastki ziem rzadkich
Bogusław Bagiński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 73-77 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143475
Keywords: pierwiastki pierwiastki ziem rzadkich minerały fluidy hydrotermalne petrologia
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Minerały ziem rzadkich są wykorzystywane m.in. w wielu urządzeniach elektronicznych opartych na najnowszych technologiach. Możliwość przewidywania miejsc ich koncentracji w złożach może być skuteczniejsza dzięki badaniom eksperymentalnym.
Go to article

Authors and Affiliations

Bogusław Bagiński
1
  1. Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski
21 Samotny człowiek na głuchej prowincji
Katarzyna Kasia
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 78-79 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143476
Keywords: historia filozofii Kant Immanuel przełomy
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Katarzyna Kasia
1
  1. Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
22 Najważniejsze jest serce
Adam Witkowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 80-85 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2022.143477
Keywords: medycyna kardiologia operacja zastawka
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Zabiegi przezcewnikowej wymiany zastawek serca często ratują życie pacjentów. Leczenie jest stosunkowo bezpieczne i bardzo skuteczne.
Go to article

Authors and Affiliations

Adam Witkowski
1
  1. Narodowy Instytut Kardiologii w Warszawie
23 Duchy dawnych mieszkańców
Karolina Ćwiek-Rogalska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2022 | No 3 (71) Przełomy | 86
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Karolina Ćwiek-Rogalska

This page uses 'cookies'. Learn more