Nauki Humanistyczne i Społeczne

Libri Gedanenses

Zawartość

Libri Gedanenses | 2021 | vol. 38

Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł jest próbą spojrzenia na historię gdańskiej książnicy w kontekście użytej przez Samuela Schelwiga w 1677 roku metafory, opisującej Bibliotekę Rady Miasta Gdańska jako pomnik pamięci wznoszony dzięki donacjom kolejnych pokoleń – ludzi pragnących przez udział w szlachetnym dziele zapewnić sobie wdzięczną pamięć potomnych. W tekście podjęto próbę ukazania tej praktyki również we wcześniejszych, piętnastowiecznych realizacjach na przykładzie zbiorów Biblioteki Mariackiej oraz przedstawiono rolę, jaką funkcja upamiętniająca miała dla urzeczywistnienia idei powołania obecnej PAN Biblioteki Gdańskiej w 1596 roku. Wydarzenie to ukazano jako naturalną konsekwencję przekazania władzom miejskim biblioteki klasztornej Franciszkanów gdańskich i księgozbioru Giovanniego Bernardina Bonifacio oraz dążenia elit gdańskich do zapewnienia miastu instytucji pamięci, a miejscowym szkołom zaplecza dydaktycznego.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

Index librorum qui ex donatione munificentia et liberalitate philomusorum Bibliothcae Magnifici et Amplissimi Senatus Gedanensis inserti sunt, PAN Biblioteka Gdańska, sygn. Cat. Bibl. 1.

Assmann A., Cultural memory and western civilization. Arts of memory, Cambridge 2011.
Brodnicki M., Athenae Gedanenses Ephraima Praetoriusa, Gdańsk, 2016.
Cieślak K., Kościół – cmentarzem. Sztuka nagrobna w Gdańsku (XV–XVIII), Gdańsk 1992.
Cubrzyńska-Leonarczyk, M., Proweniencja, [w:] Encyklopedia książki, t. 2, red. A. Żbikowska-Migoń, M. Skalska-Zlat, Wrocław 2017, s. 466a–467b.
Gmiterek H., Szymon Teofil Turnowski w obronie zgody sandomierskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska Lublin” Polonia, Sectio F, t. 31/2 (1976), s. 13–40.
Günther O., Michael Krauses Gedenkbuch zur Geschichte des Danziger Franziskanerklosters (1574– 1586), „Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsvereins“, Jg. 2 (1903) Nr 4, s. 55–59.
Hirsch T., Die Ober-Pfarrkirche von St. Marien in Danzig, Th. 1–2, Danzig 1843.
Jaśniewicz A., Portrety Giovanniego Bernardino Bonifacio (1517–1597), [w:] Włochy w Gdańsku, t. 1: Eseje, red. M. Kaleciński, Gdańsk 2019, s. 139–151.
Krollmann C., Geschichte der Stadtbibliothek zu Königsberg. Mit einem Anhang: Katalog der Bibliothek des M. Johannes Poliander, Königsberg 1929.
Kubicki R., W trosce o zbawienie – testamenty kupców Gdańska i Elbląga z drugiej połowy XV i początku XVI w., „Rocznik Zachodniopomorski”, R. 31[40] (2016) z. 1, s. 111–128.
Lepacka A.M., Giovanni Bernardino Bonifacio i jego przyjaciel Basilius Amerbach. Kwestia portretu renesansowego, [w:] Między Italią a Rzeczpospolitą. Giovanni Bernardino Bonifacio d’Oria (1517– 1597 – perpetuus viator, red. A. Baliński, B. Gryzio, M. Michalska, Gdańsk 2019, s. 107–132.
Müller M.G., Między niemieckim konfesjonalizmem a polską tolerancją. Konflikty wyznaniowe między luteranami a ewangelikami reformowanymi w Gdańsku w drugiej połowie XVI wieku, [w:] Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra, red. E. Kizik, S. Kościelak, Gdańsk 2017, s. 92–109.
Nowak Z., Kultura, nauka i sztuka w Gdańsku na przełomie dwóch epok [w:] Historia Gdańska, t. 2: 1454–1655, red. E. Cieślak, Gdańsk 1982, s. 352–402.
Nowak Z., Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem, Gdańsk 2008.
Oliński P., Fundacje mieszczańskie w miastach pruskich w okresie średniowiecza i na progu czasów nowożytnych (Chełmno, Toruń, Elbląg, Gdańsk, Królewiec, Braniewo), Toruń 2018.
Rollau J., Przywilej dotyczący klasztoru Szarych Mnichów na Przedmieściu Gdańska [1555], przeł. M. Gaworska, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 5: Źródła i artykuły, red. L. Mokrzecki, M. Brodnicki, Gdańsk 2012, s. 19–20.
Schelwig S., O początkach biblioteki gdańskiej. List i rozprawa, tłum. Z. L. Pszczółkowska, Gdańsk 1992.
Schwartz F., Die Anfange der Danziger Stadtbibliothek, „Zentralblatt fur Bibliothekswesen“, Jg. 52 (1935) Heft 4.
Szteinke A.J. OFM, Rękopisy doby staropolskiej prowincji małopolskiej reformatów w Bibliotece Głównej Prowincji Franciszkanów-Reformatów w Krakowie, [w:] Piśmiennictwo zakonne w dobie staropolskiej, red. M. Kuran, K. Kaczor-Scheitler, M. Kuran, współpr. D. Szymczak, Łódź 2013, s. 15–25.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Beata Gryzio
1 2
ORCID: ORCID

  1. Dział Zbiorów Specjalnych, PAN Biblioteka Gdańska, ul. Wałowa 15, 80-858 Gdańsk
  2. Szkoły Doktorskie Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Jana Bażyńskiego 8, 80-309 Gdańsk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Biblioteka Rady Miasta Gdańska początkowo zarządzana była przez Collegium Scholarchale – organ władz miejskich odpowiedzialny za nadzór nad gdańskimi szkołami. Od lat pięćdziesiątych XVII wieku jeden z członków Kolegium obejmował prestiżowe stanowisko protobibliotekarza, czyli opiekuna gdańskiej książnicy. Przez następne półtora wieku najznamienitsi członkowie miejskiego patrycjatu podejmowali się tego obowiązku, w większym lub mniejszym stopniu dbając o powierzoną im instytucję. Niektórzy ograniczali swoją pracę jedynie do nadzorowania zakupu książek, inni z kolei angażowali się w poprawianie warunków działalności Biblioteki – poprzez zdobywanie dodatkowych funduszy, planowanie i nadzorowanie remontów, czy też opracowywanie katalogu zbiorów. W artykule zostały przedstawione sylwetki kolejnych dziewiętnastu protobibliotekarzy oraz – przede wszystkim – umiejscowienie stanowiska kuratora Biblioteki w ich cursus honorum. Wskazano również, jakim wykształceniem i doświadczeniem należało się legitymować, aby zostać mianowanym na to stanowisko.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

Index librorum qui ex donatione, munificentia et liberalitate philomusorum Bibliothecae Magnifici et Amplissimi Senatus Gedanensis inserti sunt, PAN Biblioteka Gdańska, sygn. Cat. Bibl. 1.




Hanow M. Ch., Proto-scholarcharum et proto-bibliotecariorum Gymnasii Academici Gedanensis meritorum memoria saecularis saeculi eiusdem secundi, paucis adumbrata et exhibita ipso Athenaei die natali Idibus Jun. MDCCLVIII, [w:] Acta jubilaei secundi Gymnasii Gedanensis anno Domini MDCCLVIII die XIII Junii solenniter celebrati publicis impensis prelo subiecta, [Gedani1759].


Hanow M. K., Wspomnienie zasług protoscholarchów i protobibliotekarzy Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego wielce znakomitych, szlachetnych i gorliwych, przygotowane i przedstawione dokładnie w dniu jubileuszu Gimnazjum, 13 czerwca Roku Odkupienia Pańskiego 1758, oprac. i tłum. R. Dzięgielewski, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 3: Wybór źródeł od XVI do XVIII wieku, red. Z. Nowak, Gdańsk 2008, s. 473–532.

Bellwon J., Księgozbiór Ludwika Ajchlera zachowany w zbiorach Biblioteki Gdańskiej, „Libri Gedanenses”, t. 2/3 (1969), s. 5–33.
Bibliografia [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1…, s. 401–408.
Bieńkowska B., From Negation to Acceptance. The Reception of the Heliocentric Theory in Polish Schools in the 17th and 18th Centuries, [w:] Reception of Copernicus Heliocentric Theory, ed. J. Dobrzycki, s. 79–116.
Binkowska D., Ludzie Biblioteki. Christian Gottfried Ewerbeck (1761–1837), [w:] Między Gdańskiem a Santiago. 600-lecie konsekracji kościoła św. Jakuba fundacji szyprów w Gdańsku, red. B. Siek, A. Szarszewski, P. Paluchowski, Gdańsk 2015, s. 229–241.
Bogucka M., Przemiany społeczne i ustrojowe (1570–1655), [w:] Historia Gdańska, t. 2: 1454–1655, red. E. Cieślak, Gdańsk 1982, s. 543–578.
Budzyński J., Dawne humanistyczne Gimnazjum Akademickie w Gdańsku w XVI i XVII wieku, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 4: W progach muz i Minerwy, red. Z. Głombiowska, Gdańsk 2008, s. 7–69;
Christian Gabriel Schröder (von Schröder), [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 256.
Dzienis H., Gerhard Cimmermann i jego księgozbiór ofiarowany Bibliotece Rady Miasta Gdańska, „Libri Gedanenses”, t. 33 (2016), s. 5–27.
Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1: Szkice z dziejów, red. E. Kotarski, Gdańsk 2008.
Gdańskie Gimnazjum Akademickie. Księga pamiątkowa dla uczczenia czterechsetnej rocznicy założenia Gimnazjum Gdańskiego 1558–1958, Gdynia 1959.
Hirsch T., Geschichte des Academischen Gymnasiums in anzig in ihren Hauptzügen dargestellt, Danzig 1837.
Kaczor D., Christian Schröder, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 215–217.
Kaczor D., Gottfried Bentzmann, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 243–245.
Kaczor D., Johann Ernst Schmieden, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 222–225.
Kaczor D., Samuel Wolff, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 240–242.
Kizik E., Koszty utrzymania Gimnazjum Akademickiego, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie…, s. 43–65.
Kościelak S., Abraham Groddeck, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 245–246.
Kościelak S., Dzieje wyznaniowe Gdańska od XVI do początku XIX wieku, [w:] Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra, t. 1: Eseje, red. E. Kizik, S.Kościelak, Gdańsk 2017, s. 64–91.
Kościelak S., Johann Gottfried von Diesseldorf, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 240–242.
Kościelak S., Salomon Gabriel Schumann, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów…, s. 242–243.
Kronika Biblioteki Gdańskiej 1596–2016, red. A. Baliński, A. Frąckowska, M. Otto, Gdańsk 2017.
Kubik K., Wybór źródeł do dziejów oświaty i nauki Pomorza Gdańskiego w XVII i XVIII wieku, „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne” R. 6 (1963) nr 11, s. 31–103.
Kubik K., Mokrzecki L., Trzy wieki nauki gdańskiej. Szkice z dziejów od XVI do XVIII wieku, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976.
Lis S., 1681 (2) Protobibliotekarz Johann Ernest Schmieden, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 58–59.
Madeja-Grzyb M., 1655 Protobibliotekarz Adrian Engelcke, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 40–41.
Mokrzecki L., Gdańskie Gimnazjum Akademickie – zarys dziejów, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1…, s. 13–41.
Mokrzecki L., Refleksje o Gimnazjum Gdańskim w dobie I Rzeczypospolitej, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 5: Źródła i artykuły, red. L. Mokrzecki, M. Brodnicki, Gdańsk 2012, s. 37–52.
Nowak Z., Bibliotheca Senatus Gedanensis 1596–1817, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1…, s. 109–132.
Nowak Z., Gdańszczanie na studiach w Królewcu w XVI i XVII wieku, „Rocznik Gdański”, R. 57 (1997) z. 2, s. 121–134.
Nowak Z., Michała Krzysztofa Hanowa wspomnienie zasług protobibliotekarzy gdańskich XVII i XVIII w., [w:] Bibliologia dyscypliną integrującą. Studia ofiarowane Profesor Barbarze Bieńkowskiej, red. M. Mlekicka, Warszawa 1993, s. 145–151 („Z Badań nad Polskimi Księgozbiorami Historycznymi”, tom specjalny).
Ogonowska E., Engelke (Engelcke) Adrian, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1: A–F, red. S. Gierszewski, Gdańsk 1992, s. 389.
Otto M., [nota katalogowa], [w:] Gdańsk protestancki w epoce nowożytnej. W 500-lecie wystąpienia Marcina Lutra, t. 2: Katalog, red. P. Paluchowski, A. Larczyńska, M. Płóciennik, Gdańsk 2017, s. 231.
Otto M., 1632 Pierwsza aukcja dubletów, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 22–23.
Otto M., 1654 Protobibliotekarz Gabriel Schumann, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 38–39.
Otto M., 1661 Protobibliotekarz Joachim Schrader, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 44–45.
Otto M., 1662 Protobibliotekarz Benjamin Engelcke, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 46–47.
Otto M., 1665 Protobibliotekarz Christian Schröder, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 48–49.
Otto M., 1692 Protobibliotekarz Daniel Schlieff, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 70–71.
Otto M., 1706 Protobibliotekarz Gottfried Reyger, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 78–79.
Otto M., 1717 Protobibliotekarz Johann Gottfried von Diesseldorff, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 82–83.
Otto M., 1720 Protobibliotekarz Salomon Gabriel Schumann, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 84–85;
Otto M., 1722 Protobibliotekarz Gottfried Bantzmann, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 86–87.
Otto M., 1723 Protobibliotekarz Abraham Groddeck, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 88–89.
Otto M., 1730 Protobibliotekarz Albrecht Rosenberg, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 92–93.
Otto M., 1749 Protobibliotekarz Johann Siegmund Ferber, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 96–97.
Otto M., 1751 Protobibliotekarz Georg Simon von Bömeln, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 98–99.
Otto M., 1752 Protobibliotekarz Christian Gabriel Schröder, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 100–101.
Otto M., 1753 Protobibliotekarz Johann Hieronymus Broen, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 102–103.
Otto M., 1774 (1) Protobibliotekarz Samuel Wolff, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 86–87.
Otto M., 1780 Protobibliotekarz Michael Groddeck, [w:] Kronika Biblioteki Gdańskiej…, s. 112–113.
Otto-Michalska M., Wytworny język inwentarza. O zapisach donacyjnych w „Index librorum qui ex donatione, munificentia et liberalitate philomusorum Bibliothecae Magnifici et Amplissimi Senatus Gedanensis inserti sunt”, „Studia Classica et Neolatina”, t. 16 (2018), s. 173–182.
Pawlak M., Gimnazja akademickie Elbląga, Gdańska i Torunia. Podobieństwa i różnice, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 5: Źródła i artykuły, red. L. Mokrzecki, M. Brodnicki, Gdańsk 2012, s. 179–196.
Pelczar M., Kościół św. Jakuba – Biblioteką Miejską, [w:] Szpital i kościół św. Jakuba. 600 lat fundacji gildii szyprów w Gdańsku, red. A. Sroka OFM Cap., Toruń 2009, s. 241–259.
Poczet sołtysów, burmistrzów, nadburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej i prezydentów Gdańska od XIII do XXI wieku, red. B. Możejko, Gdańsk 2015.
Podlaszewska K., Schmieden Jan Ernest, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4: R–Ż, red. Z. Nowak, Gdańsk 1997, s. 163–164.
Pszczółkowska Z.L., Custodes librorum Gedanensium, [w:] „W kręgu książki”, nr 12, Gdańsk 1989, s. 49–67.
Ratajczak Z., Kilka uwag o donatorach Biblioteki Rady Miejskiej Gdańska, „Libri Gedanenses”, t. 4/5 (1973), s. 31–43.
Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1–4, red. S. Gierszewski, Z. Nowak, Gdańsk 1992– 1997, Suplement 1–3, red. Z. Nowak, J. Borzyszkowski, Gdańsk 1998–2012.
Trzoska J., Groddeck Abraham, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2: G–K, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 112–113.
Trzoska J., Groddeck Michał, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2: G–K, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 116–117.
Weichbrodt D., Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig: in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Bd. 1–5, Klausdorf/Schwentine [1986–1993].
Welti M., Die Bibliothek des Giovanni Bernardino Bonifacio, Marchese d’Oria 1517–1597. Der Grundstock der Bibliothek Danzig der Polnischen Akademie der Wissenschaften, Bern 1985.
Zdrenka J., Rats- und Gerichtspatriziat der Altstadt (1377–1792) und der Jungstadt (1387–1454/1455) Danzig, Hamburg 1991.
Zdrenka J., Rats- und Gerichtspatriziat der Rechten Stadt Danzig, Bd. 1: 1342–1525, Hamburg 1991. Zdrenka J., Rats- und Gerichtspatriziat der Rechten Stadt Danzig, Bd. 2: 1526–1792, Hamburg 1989.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Maria Michalska
1
ORCID: ORCID

  1. Dział Zbiorów Specjalnych, PAN Biblioteka Gdańska, ul. Wałowa 15, 80-858 Gdańsk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę przedstawienia charakterystycznych typów znaków własnościowych z herbem Gdańska, znajdujących się na zabytkowych oprawach książek ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej. Ustalony w 1457 roku herb miasta nie uległ zmianie w kolejnych stuleciach, jednakże przekształcenia dotknęły jego formę graficzną. Dość często przeobrażano różne elementy, tworząc szereg następujących po sobie odmian herbowych. Dotyczyło to przede wszystkim kształtu tarczy, jak również przedstawienia krzyży i korony. Zmianom ulegały także wizerunki dwóch lwów podtrzymujących tarczę. Na oryginalnych oprawach historycznie nawarstwiającego się zasobu rękopisów i starych druków udało się wyodrębnić ponad dwadzieścia różnych wyobrażeń herbu Gdańska z XVI–XVIII wieku.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

Bogucka M., Gdańsk jako ośrodek produkcyjny w XIV–XVII wieku, Warszawa 1962.
Cubrzyńska-Leonarczyk M., Polskie superekslibrisy XVI–XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Centuria druga, Warszawa 2001.
Dutkowski J., Suchanek A., Corpus nummorum Gedanensis, Gdańsk 2000.
Dzienis H., Katalog zbioru numizmatycznego Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984.
Gumowski M., Herby miast polskich, Warszawa 1960.
Kopicki E., Katalog podstawowych typów monet i banknotów Polski oraz ziem historycznie z Polską związanych, t. 2: Monety ostatnich Jagiellonów, Stefana Batorego i Zygmunta III: 1506–1632, Warszawa 1976.
Sipayłło M., Polskie superexlibrisy XVI–XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Warszawa 1988.
Wagner A., Superekslibris polski. Studium o kulturze bibliofilskiej i sztuce od średniowiecza do połowy XVII wieku, Toruń 2016.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Helena Dzienis
1
ORCID: ORCID

  1. Dział Zbiorów Specjalnych, PAN Biblioteka Gdańska, ul. Wałowa 15, 80–858 Gdańsk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

W latach 2008–2018 w kościele św. Trójcy w Gdańsku odbudowano i odrestaurowano zdemontowane w czasie drugiej wojny światowej manierystyczno-barokowe organy. Ten niezwykły, ogromny, rozbudowany obiekt urasta do rangi jednego z największych i najciekawszych zabytków sztuki muzycznej w Polsce, zasługując na szczególną uwagę nie tylko ze względu na swoje brzmienie, ale też doskonałą dekorację i wpisany w nią polemiczny, konfesyjny program ideowy. Powstanie instrumentu zawdzięczamy najprawdopodobniej wspólnocie gdańskich ewangelików reformowanych – kalwinów. Pierwotną dekorację szaf i empor organowych w dużej mierze oparto na niezwykle popularnych wzornikach graficznych niderlandzkiego artysty Hansa Vredemana de Vriesa. Po ostatecznym przejęciu kościoła św. Trójcy przez luteranów w XVII wieku dekorację organów uzupełniono o właściwy dla tej grupy wyznaniowej przekaz teologiczny zawarty w obrazach wbudowanych w emporę i szafę główną instrumentu.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

Źródła
Archiwum Klasztoru Franciszkanów w Gdańsku

Darecka K., Piwek A., Odbudowa organów z kościoła św. Trójcy w Gdańsku. Inwentaryzacja i wytyczne konserwatorskie, mps, Gdańsk 2006.
Deurer J., Dokumentacja rysunkowo-fotograficzna organów z kościoła św. Trójcy w Gdańsku, Gdańsk 1943.
Dorawa M., Dokumentacja historyczno-konserwatorska organów z kościoła pw. św. Trójcy w Gdańsku, mps, Toruń 1984.


PAN Biblioteka Gdańska

Cornelis Floris de Vriendt, Frans Huys, Pourtraicture ingenieuse de plusieurs facons de Masques, [Anvers: H. Liefrinck] 1555 (sygn. Al. 4047).
Hans Vredeman de Vries, Architectura oder Bauung der Antiquen auss dem Vitruvius, Antorff: G. de Jode 1581 (sygn. Ea 3373 2°).
Hans Vredeman de Vries, Architectura… De Oorden Tuscana…, Antwerpen: H. Cock 1578 (sygn. Ea 3370 4°).
Hans Vredeman de Vries, Differents Pourtraicts de la Menuiserie…, [Anvers: P. Galle] [1583] (sygn. Al. 4049).
Hans Vredeman de Vries, Scenographiae siue Perspectivae…, Anvers: H. Cock 1560 (sygn. Uph. f. 1790).


Literatura

Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVII wieku. Wystawa – Muzeum Narodowe w Gdańsku, maj–sierpień 1997, t. 2: Katalog, red. nauk. T. Grzybkowska, Gdańsk 1997.
Borggrefe H., Gdańsk i Niderlandy około roku 1600 – krótkie wprowadzenie do tematu europejskiego, [w:] Niderlandzcy artyści w Gdańsku…, s. 9–12.
Boros G., Obowiązek piękna. O pożytkach korzystania z wzorników architektonicznych, [w:] Obowiązek piękna.., s. 7–26.
Chrzanowski T., Geografie niderlandyzmu polskiego (XV–XVII w.), [w:] Niderlandyzm w sztuce polskiej. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Toruń, grudzień 1992, red. T. Hrankowska, Warszawa 1995, s. 59–80.
Chrzanowski T., Sztuka w Polsce. Od I do II Rzeczypospolitej, Warszawa 2008.
Cieślak K., Między Rzymem, Wittenbergą a Genewą. Sztuka Gdańska jako miasta podzielonego wyznaniowo, Wrocław 2000.
Csombor Márton, Podróż do Gdańska, tłum. J. Śląski, Gdańsk 2013.
DaCosta Kaufmann T., O rozpowszechnianiu się sztuki niderlandzkiej, [w:] Niderlandzcy artyści w Gdańsku…, s. 13–21.
Darecka K., Problematyka techniczna i konserwatorska prospektu organowego z kościoła św. Trójcy w Gdańsku, [w:] Zabytkowa stolarka we wnętrzach sakralnych i jej problematyka konserwatorska, red. J. Krawczyk, Wydawnictwa Naukowe UMK, Toruń 2010, s. 215–222.
Drost W., Swoboda F., Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 5: Sankt Trinitatis und andere Kirchen in Danzig, Stuttgart 1972.
Dyżewski J., Odbudowa prospektu wielkich organów w Kościele Świętej Trójcy w Gdańsku, Biuletyn Konserwatorski Pomorza Gdańskiego, Zeszyt 2, Gdańsk 2014, s. 7–27.
Franckenberger A., Mowa na temat początków szkolnictwa dla uczczenia szlachetnego pana Konstantego Ferbera, fundatora Gimnazjum Gdańskiego, wygłoszona do studiującej młodzieży przez obejmującego urząd rektora [1568], przeł. R. Dzięgielewski, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 5: Źródła i artykuły, red. L. Mokrzecki, M. Brodnicki, Gdańsk 2012, s. 27–33.
Janca J., Abriss der Geschichte des Orgelbaus in den Kirchen Danzigs bis 1800, Baerenreiter Kassel, Basel– London–New York 1989.
Jank T., Franciszkański kościół Świętej Trójcy w Gdańsku w 500 lat od zakończenia budowy, Gdańsk 2014.
Jank T., Franciszkański kościół Świętej Trójcy w Gdańsku. Odbudowa prospektu organowego, „Renowacje i Zabytki”, nr 3 (47) (2013), s. 55–60.
Kościelak S., Wolność wyznaniowa w Gdańsku w XVI–XVIII wieku, [w:] Protestantyzm i protestanci na Pomorzu, red. J. Iluk, D. Mariańska, Gdańsk–Koszalin 1997, s. 1–17.
Kubik K., Mokrzecki L., Trzy wieki nauki gdańskiej, szkice z dziejów od XVI do XVIII wieku, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976.
Lewko P., Organy kościoła św. Trójcy w Gdańsku – koncepcja rekonstrukcji, [w:] „Organy i muzyka organowa”, t. 13, Prace Specjalne Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku, nr 71, Gdańsk 2006, s. 302–323.
Niderlandzcy artyści w Gdańsku w czasach Hansa Vredemana de Vriesa. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Historyczne Miasta Gdańska i Weserrenaissance–Museum Schloß Brake Lemgo, Gdańsk 2006.
Obowiązek piękna. Wzorniki i traktaty architektoniczne w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej, oprac. G. Boros, A. Frąckowska, F. Skibiński, Gdańsk 2017.
Okuciowy ornament, [w:] Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. S. Kozakiewicz, Warszawa 1969.
Organy z franciszkańskiego kościoła Świętej Trójcy w Gdańsku. 400 lat historii, red. o. T. Jank OFMConv., A.M. Szadejko, M. Zakrzewska, Gdańsk 2018.
Pabiś-Gagis J., Konserwacja polichromii prospektu organowego, [w:] Organy z franciszkańskiego kościoła…, s. 95–104.
Popinigis D., Gimnazjum Gdańskie i muzyka, [w:] Gdańskie Gimnazjum Akademickie, t. 1: Szkice z dziejów, red. E. Kotarski, Gdańsk 2008, s. 275–297.
Ripa C., Ikonologia, tłum. I. Kania, Kraków 2002. Skibiński F., Wzorniki i traktaty architektoniczne w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej, [w:] Obowiązek piękna…, s. 27–47.
Sulewska R., Wpływ wzorów Hansa Vredemana de Vriesa na snycerstwo Polski Północnej, [w:] Niderlandzcy artyści w Gdańsku…, s. 107–112.
Szadejko A.M., Historia organów z kościoła Świętej Trójcy, [w:] Organy z franciszkańskiego kościoła…, s. 43–57.
Szadejko A.M., Muzyka i muzycy w kościele Świętej Trójcy na przestrzeni wieków, [w:] Organy z franciszkańskiego kościoła…, s. 27–41.
Szadejko A.M., Organy w kościele oo. Franciszkanów pw. św. Trójcy w Gdańsku. Koncepcja i realizacja odbudowy historycznego instrumentu, [w:] „Musica Sacra”, t. 6, Prace specjalne Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, nr 81, Gdańsk 2010, s. 111–140.
Wieczorkiewicz H., Oprawa zewnętrzna organów z kościoła św. Trójcy w Gdańsku, problem rekonstrukcji, [w:] „Organy i muzyka organowa”, t. 5, Prace Specjalne Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku, nr 33, Gdańsk 1984, s. 151–156.
Wzorniki graficzne w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej. Katalog wystawy PAN Biblioteka Gdańska 26 lutego – 15 kwietnia 2015, oprac. A. Frąckowska, Gdańsk 2015.
Zgliński M., Nowożytny prospekt organowy i jego twórcy, Warszawa 2012.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Tomasz Jank OFMConv.
1

  1. Klasztor Franciszkanów w Gdańsku, ul. Świętej Trójcy 4, 80-822 Gdańsk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Artykuł omawia pierwsze gdańskie książki adresowe wydawane przez Ferdinanda Troschela w okresie pomiędzy drugim rozbiorem Rzeczpospolitej a powstaniem napoleońskiego Wolnego Miasta Gdańska. W tym okresie druki te ukazały się w latach: 1796, 1797 i 1800. Ich publikacja odbywała się na podstawie przywileju króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II wystawionego 16 maja 1795 roku. Książki adresowe obejmowały teren miasta Gdańska, Zjednoczonego Miasta Chełm oraz ich najbliższe okolice. W artykule wykorzystano nie tylko informacje z książek adresowych, ale również ogłoszenia prasowe dotyczące osoby ich wydawcy i zawiadomienia o sprzedaży tych druków. Poza typowymi wiadomościami personalnymi oraz topograficznymi książki adresowe niosą ze sobą wiele interesujących informacji na temat ówczesnego życia publicznego oraz funkcjonowania urzędów, które nie zachowały się w innych, dostępnych źródłach.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

Źródła

Adreßbuch der Königl. West‑Preußischen See- und Handelstadt Danzig und der combinirten Städte Stolzenberg fürs Jahr 1797, Danzig 1797, Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska, sygn.. Uph o. 4837 i Od 693 8° [druk zaginiony], Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. Sz 6774 [strata wojenna].
Adreßbuch der Königl. West‑Preußischen See und Handelstadt Danzig und der combinirten Städte Stolzenberg, Danzig 1796, Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska, sygn. Uph o. 4836 i Od 693 8° [druk zaginiony], Dänische Königliche Bibliothek, sygn. 161, 280c-1796.
Adreßbuch der Königl. West‑Preußischen See und Handelstadt Danzig und der combinirten Städte Stolzenberg fürs Jahr 1800, Danzig 1800, Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska, sygn. Uph o. 4838 i Od 693, 8° [druk zaginiony], Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. Sz 6774 [strata wojenna].

Dantziger Kühr: wie die Bürgermeistere, Burggraffen, Rahtsherren, Richtere undt Schöppen der Königlichen Stadt Dantzig... gekohren, auch wie und wannein Jeder gestorben sey... Von Anno 1342 biss Anno 1684, Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygn. 300, R/G,20.
Fasti Vrbis Gedanensis Praeconsulorum et Consulorum nec non Scabinorum ab A. Christiano 1342, Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygn. 300, R/G,21.

„Danziger Intelligenz-Blatt“, No. 104, 1813.
„Danziger Nachrichten und Anzeigen“, St. 1, 6, 7, 8, 1796; St. 75, 76, 77, 1797; St. 28, 29, 1800.
„Königlich Preußische Danziger Nachrichten und Anzeigen zum Nutzen und Besten des Publikums“, St. 39, 51, 1795.

Literatura

Baszanowski J., Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601–1846, Gdańsk 1995.
Biernat C., Zabór Gdańska przez Prusy i prawno-ustrojowe tego konsekwencje, [w:] Historia Gdańska, t. 3, cz. 2: 1793–1815, red. E. Cieślak, Gdańsk 1993, s. 26–37.
Catalogus Civium Gedanensium. Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, t. 3: Księga obywatelska (główna) z lat 1732–1792, edycja A. Groth, D. Kaczor, E. Łączyńska-Bartoszek, wstęp i opracowanie D. Kaczor, Gdańsk 2019.
Catalogus Civium Gedanensium. Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, t. 8: Księga obywatelska (indeksowa) z lat 1768–1794 oraz 1807–1814, edycja A. Groth, D. Kaczor, E. Łączyńska- Bartoszek, wstęp i opracowanie D. Kaczor, Gdańsk 2019.
Cyrson E., Ustrój Gdańska w latach 1793–1807, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 19, 1967, z. 1, s. 109–134.
Das Danziger Adreßbuchwesen, von R. Wenzel, Hamburg 2004.
Duisburg F.K.G. von, Versuch einer historisch-topographischen Beschreibung der freien Stadt Dantzig, Dantzig 1809.
Gesamtverzeichnis des deutschsprachigen Schrifttums (GV) 1700–1910, bearb. unter der Leitung von P. Geils, W. Gorzny, Teil 2: Ad-Ala, München 1979.
Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012.
Historia Gdańska, t. 5: Bibliografia Gdańska, red. E. Cieślak, oprac. J. Kucharski, P. Szafran, Sopot 1997.
Keyser E., 125 Jahre Danziger Adreßbuch, [w:] Das Danziger Adreßbuchwesen,.., s. XLIX–LI.
Keyser E., 125 Jahre Danziger Adreßbuch, „Freie Stadt- Heimatblätter der Danziger Zeitung” [dodatek do „Danziger Zeitung” z datą 4 Juni 1921], [brak numeru], s. 81–82.
Kizik E., Gdańskie karczmy i zajazdy na przełomie XVIII i XIX wieku, [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, cz. 2, red. tenże, Gdańsk 2011, s. 212–217.
Kościelak S., Przejawy sekularyzacji i religijność w Gdańsku na przełomie XVIII i XIX w. w świetle relacji pamiętnikarskich i prasowych, „Studia Historica Gedanensia”, t. 7, 2016, s. 75–103.
Maciejewski T., Ustawodawstwo przeciwpożarowe w dawnym Gdańsku (1454–1793), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. 20, 2017, s. 38;
Maciejewski T., Ustrój konstytucyjny i sądowy napoleońskiego (1807–1814) i wersalskiego (1920–1939) Wolnego Miasta Gdańska w rozwoju prawno-historyczno-porównawczym, Gdańsk 2017.
Millack W., Französische Propaganda in Danzig 1807–13, „Zeitschrift des Westpreuβischen Geschichtsvereins”, H. 65, 1925, s. 91–109.
Paluchowski P., Das itzt-lebende Dantzig… – drukowane spisy gdańskich urzędników z lat 1741–1810, „Libri Gedanenses” 37 (2020), s. 67–81.
Poczet sołtysów, burmistrzów, nadburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej i prezydentów Gdańska, red. B. Możejko, Gdańsk 2015.
R. v., Das Danziger Adreßbuch von 1797, [w:] Das Danziger Adreßbuchwesen…, s. LIII–LVII
R. v., Das Danziger Adreßbuch von 1797, „1. Beilage zu Nr 22419 der Danziger Zeitung” [dodatek do „Danziger Zeitung” z datą 14 Februar 1897 (Morgen-Ausgabe)], [s. 1–2]
Wendland [J.], 1807–1813. Aus dem „Gedenkbuch der Diakonen a. 1801” und aus dem „Memorial oder Aktenbuch der Kirchenvorsteher der Kirchen St. Johannis a. 1796”, „Mitteilungen des Westpreuβischen Geschichtsvereins”, J. 25, 1926, Nr. 3, s. 53–59.
Zdrenka J., Kürtag, [w:] Encyklopedia Gdańska…, s. 553.
Zdrenka J., Spisy Kiery, [w:] Encyklopedia Gdańska…, s. 942.
Zdrenka J., Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814. Spisy, Gdańsk 2008.
Zdrenka J., Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814. Biogramy, Gdańsk 2008.

Gliński M., Adolph Heinrich Ferdinand Troschel, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=TROSCHEL_ ADOLPH_HEINRICH_FERDINAND
Gliński M., Adolf Eugen Troschel, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=TROSCHEL_ADOLF_ EUGEN (dostęp: 6.10.2020).
Paluchowski P., Zjednoczone (Kombinowane) Miasto Chełm, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=ZJEDNOCZONE_MIASTO_CHEŁM
Szarszewski A, Fundacja Barbary Renner, https://www.gedanopedia.pl/index.php?title=FUNDACJA_ BARBARY_RENNER
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Piotr Paluchowski
1
ORCID: ORCID

  1. Zakład Historii i Filozofii Nauk Medycznych, Gdański Uniwersytet Medyczny, ul. Tuwima 15, 80-210 Gdańsk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Dziennik Paula Friedricha Knaacka z 1811 roku – Tagebuch vom Jahre 1811 – jest pierwszą prezentacją nieznanego źródła historycznego, obecnie znajdującego się w prywatnym posiadaniu. Autor dziennika był zegarmistrzem, ustawiaczem dzwonów automatycznego carillonu Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku, a także kopistą rękopisu zawierającego opracowania protestanckich pieśni na ratuszowy automat. W swoim dzienniku odnotował, co robił każdego dnia 1811 roku i niejako mimochodem opisał, co działo się wokół niego. Tym samym otrzymaliśmy wielobarwny obraz życia codziennego w napoleońskim Wolnym Mieście Gdańsku na progu kolejnych zmian w jego politycznym bycie. Po lekturze dziennika Knaacka można było uzupełnić biografię autora oraz skorygować niektóre fakty na jego temat podawane w literaturze przedmiotu. Nie znaczy to jednak, że w odniesieniu do curriculum vitae gdańskiego zegarmistrza i ustawiacza dzwonów wszystko zostało już wyjaśnione.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

Adress-Buch der Stadt Danzig und dazu gehörigen Vorstädte, Danzig 1836.
Adress-Buch der Stadt Danzig und der dazu gehörigen Vorstädte, Danzig 1839.
Adreß-Buch für das Königliche Danziger Regierungs-Departement mit besonderer Berücksichtigung der Stadt Danzig und ihres Polizei-Bezirks, Danzig 1817.
Allgemeiner Wohnungs-Anzeiger für Danzig und dessen Vorstädten pro 1864/65 … Danizg 1864.
Barylewska-Szymańska E., Życie codzienne w okresie Wolnego Miasta Gdańska. Wybrane zagadnienia, [w:] Napoleon i Gdańsk …, s. 93–103.
Damps E., Historia teatru miejskiego w Gdańsku (1801–1841), Gdańsk 2015.
Danziger Stadt- und Adreβ-Almanach für das Jahr 1831, hrsg. v. Wilhelm Schumacher, Danzig 1831. Das jetzt-lebende Danzig Anno 1810…, Danzig 1810.
Duisburg F.G. v., Wolne Miasto Gdańsk 1809, przekł. i wyjaśnienia A. Masłowski, R. Kowald, Malbork 2016.
Hoburg K,, Geschichte und Beschreibung des Rathauses der Rechtstadt Danzig, Danzig 1857.
Januszajtis A., Gdańskie zegary, dzwony i karyliony, Pelplin 2003.
Kaczor D., Podstawy prawne polityki fiskalnej Wolnego Miasta Gdańska 1807–1813, [w:] Napoleon i Gdańsk…, s. 67–83.
Kizik E., Dekalog III. Niedziela w miastach hanzeatyckich w XVI–XVIII wieku, [w:] Między Zachodem a Wschodem. Studia z dziejów Rzeczypospolitej w epoce nowożytnej, red. J. Staszewski, K. Mikulski, J. Dumanowski, Toruń 2002, s. 160–171.
Kizik E., Finanse Gdańska w latach napoleońskiego Wolnego Miasta 1807–1813/14, [w:] Napoleon i Gdańsk…, s. 55–64.
Kizik E., Gute Policey, dyscyplinowanie zachowań społecznych w ewangelickim Gdańsku w XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, [w:] Panorama lojalności. Prusy Królewskie i Prusy Książęce w XVI wieku, red. J. Axer, Warszawa 2001, s. 73–91.
Kizik E., Wesele, kilka chrztów i pogrzebów. Uroczystości rodzinne w mieście hanzeatyckim od XVI do XVIII wieku, Gdańsk 2001.
Kościelak S., Przejawy sekularyzacji i religijność w Gdańsku na przełomie XVIII i XIX w. w świetle relacji pamiętnikarskich i prasowych, „Studia Historica Gedanensia”, t. VII (2016), s. 75–103.
Kotarski E., Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku, Gdańsk 1997.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, opr. Z. Nowak, P. Szafran, Warszawa– Poznań 1974.
Michalak J.M., Siedem lat chudych. Życie muzyczne i teatralne Gdańska okresu napoleońskiego, [w:] Napoleon i Gdańsk…, s. 105–118.
Napoleon i Gdańsk. Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk 1807–1813/14. Materiały z sympozjum i wystawy w 200. rocznicę utworzenia Wolnego Miasta Gdańska, Gdańsk 20 lipca – 30 grudnia 2007, red. naukowy T. Stegner, Gdańsk 2008.
Neuer Wohnungs-Anzeiger nebst Allgem. Geschäfts–Anzeiger von Danzig und den Vorstädten für 1869. Danzig, Danzig 1869.
Popinigis D., Carillony i muzyka carillonowa dawnego Gdańska, Gdańsk 2014.
Prószyńska Z., Słownik gdańskich zegarmistrzów i gnomoników, [w:] Zegary gdańskie..., s. 131–201.
Sz[ychliński] G., Zegar wieżowy kościoła Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, [w:] Zegary gdańskie…, s. 230b–231b.
Verzeichniβ der Grundstücke in der Stadt, und zwar innerhalb der Rechtstadt, Altstadt, Vorstadt, Niederstadt und Auβenwerke, zusammengestellt nach den neuen und alten Servis= Nummern. Hinzugefügt sind die Hypothekenbuchs-Nummern und Namen der Besitzer nach den Kämmerei-Heberegistern, Danzig 1854.
Weichbrodt D., Patrizien, Bürger, Einwoher der Freien und Hansestadt Danzig im Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf / Schwentine [1988–1992], Band 3.
Zajewski W., Stagnacja gospodarcza i eksploatacja finansowa Wolnego Miasta Gdańska, [w:] Historia Gdańska, red. Edmund Cieślak, t. 3 cz. 2, Gdańsk 1993, s. 150–167.
Zegary gdańskie, red. Z. Prószyńska, E. Barylewska-Szymańska, D. Kaczor, W. Szymański, Gdańsk 2005.

August von Kotzebue, Aufführungshäufigkeit seiner Stücke in Königsberg 1804–1873, http: //kultur-in-ostpreussen.de/images/stories/AdK/Auswertungen/Kotzebue%20Auff%C3%BChrungsh% C3%A4ufigkeit%201804-1873.pdf
Gliński M., Bertling Carl Friedrich Theodor, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BERTLING_ CARL_FRIEDRICH_THEODOR
Gliński M., Błędnik, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=B%C5%81%C4%98DNIK,_wiadukt
Gliński M., Michalak J.M., Frantzius Friedrich Wilhelm, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=FRANTZIUS_FRIEDRICH_WILHELM
Méhul Etienne-Nicolas, https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/search?q=Mehul&searchBtn= Search&isQuickSearch=true
Michalak J. M., Bachmann Jean Peter Heinrich, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BACHMANN_ JEAN_PETER_HEINRICH
Śliwiński B., Gęsia Karczma, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=G%C4%98SIA_KARCZMA
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Danuta Popinigis
1
ORCID: ORCID

  1. W latach 2015–2020 profesor w Katedrze Teorii Muzyki w Akademii Muzycznej im.Stanisława Moniuszki w Gdańsku, ul. Łąkowa 1-2, 80-743 Gdańsk
Pobierz PDF Pobierz RIS Pobierz Bibtex

Abstrakt

Gdańscy wydawcy nut to zarówno duże, prężnie działające firmy, jak i małe oficyny o których istnieniu wiadomo z pojedynczych publikacji. Przeważająca część z nich to księgarze, którzy podobnie jak w XVII i XVIII stuleciu finansują – a niekiedy i powielają we własnych drukarniach – sprzedawane przez siebie pozycje. Dodatkowo nie tylko poszerzają dostępny w księgarniach asortyment o artykuły papiernicze oraz dzieła sztuki i instrumenty, w tym fortepiany, ale także oferują szeroki zakres usług, takich jak wypożyczanie książek i nut, a nawet organizacja koncertów. Repertuar wydawniczy w omawianym okresie obejmował śpiewniki szkolne i kościelne (w przeważającej mierze protestanckie), a także kompozycje służące rozrywce, z dominującą rolą fortepianu jako instrumentu solowego i towarzyszącego. Charakterystyczne dla Gdańska na przełomie XIX i XX wieku są utwory przeznaczone na chór męski, skierowane do licznie działających w tym mieście stowarzyszeń śpiewaczych.
Przejdź do artykułu

Bibliografia

Kartoteka drukarzy gdańskich XIX i XX wieku, Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska.

Babnis M., C.A. Reichel’s „Musikalisches Wochenblatt” – a source to the repertoire played in Gdańsk salons in the second decade of the 19th century, [w:] Musica Baltica. Danzig und die Musikkultur Europas = Gdańsk and European Musical Culture, Gdańsk 2000, s. 388–419 (Prace specjalne nr 57 Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku).
Babnis M., Czasopisma kulturalne wydawane w Gdańsku do połowy XIX wieku, „Libri Gedanenses” t 19/20 (2001/2002) [2003], s. 60–85.
Babnis M., Drukarstwo gdańskie w czasach zaboru pruskiego (1793–1919), „Libri Gedanenses” t. 15/16 (1997–1998) [1998], s. 89–118.
Babnis M., Życie kulturalne w Gdańsku w czasach zaboru pruskiego (1793–1919). Teatr i muzyka, „Gdański Rocznik Kulturalny”, t. 15 (1994), s. 22–41.
Encyklopedia Muzyczna PWM, red. E. Dziębowska, Kraków 1987. Loew P.O., Lexikon Danziger Komponisten (Mitte 19. bis Mitte 20. Jahrhundert). Ein Beitrag zur Geschichte der lokalen Musikkultur, [w:] Musikalische Beziehungen zwischen Mitteldeutschland und Danzig im 18. Jahrhundert, hg. D. Popinigis, K.-P. Koch, Sinzig 2002 (=IME 1/9).
Michalak J.M., Od Förstera do Frühlinga. Przyczynki do dziejów życia muzycznego i teatralnego dawnego Gdańska, Gdańsk 2009 (Kultura Muzyczna Północnych Ziem Polski nr 12).
Zakrzewska-Nikiporczyk B., Życie muzyczne Pomorza w latach 1815–1920, Gdańsk 1982 (Kultura Muzyczna Północnych Ziem Polski nr 2).

„Hofmeister Monatsberichte”, https://hofmeister.rhul.ac.uk/2008/index.html
Allgemeiner Wohnungs-Anzeiger von Danzig und dessen Vorstädte (1849), https://digitale-bibliothekmv.de/viewer/image/PPN823208621_1849/1/
Eduard Sobolewski, https://en.wikipedia.org/wiki/Eduard_Sobolewski
Elektroniczna Baza Bibliografii Estreichera (EBBE), https://www.estreicher.uj.edu.pl
Gliński M., Księgarstwo, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=KSI%C4%98GARSTWO
Hermann Buchholz, https://opac.rism.info/metaopac/singleHit.do?methodToCall=showHit&cur- Pos=3&identifier=251_SOLR_SERVER_1652492539RISM
Karlsruher Virtueller Katalog, https://kvk.bibliothek.kit.edu/
Katalog der Deutschen Nationalbibliothek: A.G. Harpf, https://portal.dnb.de/opac/simpleSearch?query=A.+G.+Harpf
Michalak J.M., Carl Anton Reichel, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=REICHEL_CARL_ ANTON
Michalak J.M., Ludwig Traugott Granzin, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=GRANZIN_ LUDWIG_TRAUGOTT
Paluchowski P., Drukarstwo i drukarnie, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=DRUKARSTWO_ I_DRUKARNIE
Reinhold Bergell, https://de.wikipedia.org/wiki/Reinhold_Bergell
Vogel B., Instrumenty muzyczne – budownictwo, Tabela: Budowniczowie instrumentów muzycznych, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=INSTRUMENTY_MUZYCZNE_%E2%80%93_ BUDOWNICTWO
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Agnieszka Kubiak
1
ORCID: ORCID

  1. Dział Zbiorów Specjalnych, PAN Biblioteka Gdańska, ul. Wałowa 15, 80-858 Gdańsk

Instrukcja dla autorów

INFORMACJA DLA AUTORÓW


Redakcja „Libri Gedanenses” decyduje o przyjęciu tekstu i po uzyskaniu pozytywnych recenzji o umieszczeniu w jednym z działów czasopisma: artykuły i komunikaty, materiały, eseje oraz recenzje i polemiki. Redakcja nie przyjmuje materiałów, które nie są przygotowane zgodnie z instrukcją wydawniczą oraz zastrzega sobie prawo wprowadzania zmian i skracania tekstów, a także wyboru ilustracji w uzgodnieniu z Autorami. Nadesłane materiały nie są zwracane.

Autorzy przenoszą na PAN Bibliotekę Gdańską prawa majątkowe i prawa zależne do opublikowanych tekstów na wszystkich znanych obecnie polach eksploatacji, w tym wymienionych w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a w szczególności: utrwalanie i zwielokrotnianie drukiem i techniką cyfrową oraz wprowadzanie do obrotu egzemplarzy drukowanych i rozpowszechnianie w wersji cyfrowej.

„Libri Gedanenses” nie płaci honorariów autorskich. Autor otrzymuje egzemplarz autorski rocznika i wersję cyfrową swojej publikacji (plik pdf).


Instrukcja wydawnicza

Redakcja „Libri Gedanenses” prosi o przestrzeganie przedstawionych poniżej zasad przygotowywania i nadsyłania tekstów i ilustracji.

Autorzy podają tytuł/stopień naukowy/zawodowy, aktualne miejsce pracy oraz adres e-mail i adres pocztowy.

Teksty powinny być napisane w programie WORD w formacie RTF.
Artykuł nie może przekraczać 48 000 znaków (ze spacjami), a recenzja 12 000 znaków (ze spacjami).
Formatowanie tekstu: czcionka Times New Roman 12, interlinia 1,5 wiersza; formatowanie przypisów w dole strony: czcionka Times New Roman 10, interlinia 1,5 wiersza.
Wskazane jest sporządzanie przypisów i zestawianie bibliografii na wzór stosowany w czasopiśmie.
Do każdego tekstu należy dołączyć streszczenie o objętości od 800 do 1200 znaków (ze spacjami) i 5-7 słowami kluczowymi.
Ilustracje powinny być wykonane w formacie TIFF o rozdzielczości 600 dpi.
Spis ilustracji musi zawierać informacje o wykonawcach skanów/zdjęć i właścicielach odpowiednich praw autorskich.

Teksty oraz ilustracje należy nadsyłać w formie cyfrowej na adres: libri@bg.pan.pl (wyjątkowo na płycie CD/DVD pocztą na adres: „Libri Gedanenses”, PAN Biblioteka Gdańska, 80-858 Gdańsk, ul. Wałowa 15).

Dodatkowe informacje

Archiwum

Bibliografia zawartości „Libri Gedanenses” tom 1-35 (1968-2018) jest dostępna na stronie https://bgpan.gda.pl/o-bibliotece/libri-gedanenses/

Zasady etyki publikacyjnej

Zasady etyki publikacyjnej

Zasady etyki publikacyjnej „Libri Gedanenses” są zgodne z opracowanym przez Committee on Publication Ethics „Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf

Komitet Redakcyjny ocenia nadsyłane prace pod kątem ich zawartości bez względu na osoby autorów. Wszystkie otrzymane materiały pozostają poufne. Wgląd do nich mają wyłącznie redaktorzy, recenzenci, ewentualnie doradcy redakcji. Także recenzje posiadają charakter poufny.

„Libri Gedanenses” publikuje wyłącznie teksty oryginalne. Redakcja oczekuje od autorów rzetelności naukowej i uszanowania norm publikacji, zwłaszcza staranności w przytaczaniu wyników obcych prac. Zakłada się, że autorzy zapoznali się z przywoływanymi pozycjami.

Wszystkie osoby, które wniosły istotny wkład w powstanie pracy powinny być wymienione jako współautorzy. Pierwszy z nich przesyła ostateczny tekst do czasopisma po zatwierdzeniu przez pozostałych wersji przeznaczonej do publikacji.

Komitet Redakcyjny ma zawsze prawo wycofania pracy, jeśli stanowi plagiat, tekst był wcześniej opublikowany albo przedstawione wyniki badań okazały się niewiarygodne, zarówno z powodu świadomego działania autora, jak i niezawinionego błędu.

Procedura recenzowania

Procedura recenzowania


Komitet Redakcyjny „Libri Gedanenses” podejmuje wstępną decyzję o odrzuceniu albo zakwalifikowaniu nadsyłanych prac do recenzji. Podstawowymi kryteriami oceny są: zgodność tematu z profilem czasopisma, wartość merytoryczna tekstu, jego organizacja logiczna i forma językowa. Zaakceptowane materiały podlegają redakcji w porozumieniu z autorami.

Prace recenzowane są zgodnie z zasadami double blind review process. Każda z nich opiniowana jest przez dwóch znawców, wybieranych w sposób wykluczający konflikt interesów z autorem.

Recenzenci rekomendują oceniane teksty do przyjęcia, sugerując dokonanie uzupełnień i naniesienie poprawek albo opowiadają się za ich odrzuceniem. Recenzje są sporządzane na piśmie i kończą się jednoznaczną oceną opiniowanych prac. Na ich podstawie ostateczne decyzje podejmuje Komitet Redakcyjny.

Prace niemające charakteru naukowego – recenzje i polemiki oraz wspomnienia i sprawozdania – z zasady nie podlegają recenzjom, choć mogą zostać do nich skierowane. Pełna lista recenzentów podawana jest w odpowiednim tomie czasopisma.

Recenzenci

Tom 40 (2023)

dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Sławomir Kościelak (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Krzysztof Lewalski (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Mieczysław Nurek
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Marek Stażewski
prof. dr hab. Tadeusz Stegner (Uniwersytet Gdański)
prof. dr hab. Jacek Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr Anna Żeglińska (Uniwersytet Gdański)

Tom 39 (2022)

dr Zbigniew I. Brzostowski (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Karol Łopatecki (Uniwersytet w Białymstoku)
dr Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Radosław Skrycki (Uniwersytet Szczeciński)
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)

Tom 38 (2021)

dr Zbigniew I. Brzostowski (Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku)
dr hab. Bogdan Burliga (Uniwersytet Gdański)
dr Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Gabriela Majewska (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Iwona Sakowicz-Tebinka (Uniwersytet Gdański)
dr hab. Andrzej Woziński (Uniwersytet Gdański)


Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji