Nauki Humanistyczne i Społeczne

Rocznik Historii Prasy Polskiej

Zawartość

Rocznik Historii Prasy Polskiej | 2025 | t. 28 | No 2

Abstrakt

W artykule został przedstawiony stan badań na temat dziewiętnastowiecznego pisma „Opiekun Domowy” (1865–1876). Odwołując się do prac literaturoznawczych i prasoznawczych, wykazano zasadnicze braki i nieścisłości w wiedzy na temat periodyku. Wynikają one przede wszystkim z nikłego zainteresowania naukowego pierwszymi latami jego działalności oraz z niedostatecznego udokumentowania sądów na temat jego „pozytywistycznego” profilu od 1872 roku. Zaproponowano kierunki dalszych badań.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Urszula Kowalczuk
1
ORCID: ORCID

  1. Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku Wydział Polonistyki Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa

Abstrakt

Artykuł stanowi analizę przekształceń w programie, treści i formie „Opiekuna Domowego” (1865–1876) od połowy roku 1871 do kwietnia 1872 roku. Jest to okres przejściowy, charakteryzujący się intensywnymi działaniami mającymi na celu metamorfozę periodyku. Autorka koncentruje się na zasadzie naukowości w sposobie ujęcia tematów wychowawczych i odtworzeniu podstawowych założeń pedagogicznych. Przedstawia podobieństwa między wychowywaniem dziecka a wychowaniem czytelnika i zasady kształtujące zależności między redakcją a odbiorcami. Analiza relacji komunikacyjnych pokazuje, że wychowywanie stanowi zasadę konstrukcyjną pisma i charaktery-stycznego dla niego dyskursu komunikacji prasowej, a tytułowa opiekuńczość zostaje w tym okresie przedefinio-wana. Przyjęta perspektywa daje wgląd w ewolucję tego istotnego w historii prasy warszawskiej tygodnika.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Zofia Satkowska
1
ORCID: ORCID

  1. Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa

Abstrakt

Celem artykułu było poddanie analizie trzech wybranych tekstów, opublikowanych w czasopiśmie „Opiekun Domowy”: Pozowanie, Sąsiedztwo i Osobniki. Kryterium ich doboru była chęć ukazania różnorodności tematów, jakie redaktorzy owego pisma uznawali za należące do problematyki społecznej i wychowawczej. W analizie przy-jęto metodę wnikliwego przyglądania się wywodom zamieszczonym w podanych powyżej artykułach, połączonego z lokowaniem ich w różnych kontekstach interpretacyjnych. Niektóre z nich stanowiły teksty literackie i innego rodzaju powstałe w podobnym czasie, inne zaś dzieła filozoficzne i opracowania naukowe w późniejszym czasie. Uzyskane w ten sposób wyniki pozwoliły lepiej naświetlić obecne w badanych artykułach refleksje natury socjolo-gicznej czy filozoficznej, które często pozostawały na uboczu zainteresowań pozytywistów. Jednym z interesujących wątków ujawnionych w „Opiekunie Domowym” była analiza kategorii pozy społecznej oraz jej skutków dla życia wspólnotowego. Inny z kolei dotyczył problemu anomii, jawiącej się jako efekt przemian cywilizacyjnych. Wreszcie istotna okazała się też kategoria sąsiedztwa, którą można traktować jako istotne dopełnienie projektu pracy orga-nicznej. W toku wywodu ujawnione zostało więc to, iż zagadnienia społeczne i wychowawcze były pojmowane w „Opiekunie Domowym” szeroko oraz wieloaspektowo, zaś jego twórcy dostrzegali nieraz zagadnienia, które na ogół były zaniedbywane.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Krzysztof Andrulonis
1
ORCID: ORCID

  1. Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa

Abstrakt

W artykule zrekonstruowano zakładanego adresata oraz program społeczny, jakie wyłaniają się z pierwszych czterech roczników „Opiekuna Domowego” (1865–1868). Najpierw autor przedstawia genezę warszawskiego ty-godnika, przypominając światopogląd pierwszego redaktora, Adama Mieczyńskiego, apelującego o oświecenie „kla-sy średniej” radykalizującej się podczas powstania styczniowego. Następnie w artykule dookreślono, na czym polega opiekuńczość zachowawczej inteligencji wspierającej pismo. W analizach korespondencji Mieczyńskiego, tekstów programowych i regularnych działów periodyku zwrócono uwagę na przenikanie się postępowych postulatów mo-dernizacji z retoryką paternalistyczną. Na koniec autor stwierdza, że zapowiadana w tytule pisma opieka nad miejskim ludem miała charakter patriarchalny. Mieściły się w jej obrębie zarówno edukacja, poprawa materialnej i moralnej sytuacji „klasy średniej”, religijnie motywowany kult pracy, jak niby‑ojcowska czujność, patronacka kontrola oraz szacunek do status quo.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Damian Włodzimierz Makuch
1
ORCID: ORCID

  1. Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX wieku Wydział Polonistyki Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-937 Warszawa

Abstrakt

Celem artykułu było ukazanie wybranej tematyki prasy dla kobiet w Polsce międzywojennej. Motyw matki i macierzyństwa należał do podstawowych komponentów wypowiedzi skierowanych do czytelniczek. Publicystyka w różnych wariantach gatunków prasowych (artykuł, felieton, reportaż, wywiad) skupiała uwagę odbiorczyń na wzorcu matki Polki, w którym zakodowano wizję kobiecości oddanej dobru dziecka, rodziny, narodu, państwa. Poddawany analizie materiał badawczy pozwolił na wyodrębnienie dwóch nakładających się obrazów matki i macierzyństwa. W wersji wyidealizowanej mieścił w sobie wyobrażenie kobiety, która kierowała się szlachetnymi zasadami życia społecznego, zmierzając do optymalizowania bytu jednostek i grup. W wersji urealnionej pokazywano dysfunkcje społeczne, związane z brakiem instynktu macierzyńskiego, ale też z niedostatkiem wsparcia dla matek i ich dzieci.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Ewa Maj
1
ORCID: ORCID

  1. Katedra Komunikacji Politycznej Instytut Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie ul. Głęboka 45, 20-612 Lublin

Abstrakt

W artykule scharakteryzowano moskiewskie czasopismo adresowane do dzieci — „Płomyczek”, wydawane od połowy 1943 do stycznia 1946 roku jako dodatek do dwutygodnika Związku Patriotów Polskich w ZSRR „Nowe Widnokręgi”. Na podstawie analizy zawartości wszystkich numerów stwierdzono, że drukowano tu zarówno teksty propagandowe, jak i te bardziej neutralne będące przejawem twórczości pajdialnej. Na łamach pisma ukazywały się głównie teksty autorów związanych ze środowiskiem komunistów przebywających w Związku Radzieckim oraz utwory klasyczne, przede wszystkim z nurtu pozytywistycznego. Elementy propagandowe występują zarówno na poziomie agendy, jak i perswazji. Strony tytułowe „Płomyczka” często nawiązują do kalendarza wydarzeń historycznych i mają wydźwięk patriotyczny, a także rustykalny. Większość tekstów pisanych prozą mieści się w zakresie propagandy historycznej, w której polskość zostaje połączona z postępem rozumianym jako ukonstytuowanie się społeczeństwa klasowego oraz awans społeczny niższych jego warstw. Charakterystyczny jest dualizm perspektywy związanej z pobytem na emigracji w Związku Radzieckim oraz życiem toczącym się na terenach objętych okupacją niemiecką. Niemców ukazuje się jako wrogich, złych ludzi, a ich wizerunek bywa przyrównywany do zwierząt. Bohaterowie są czarno‑biali, a przekaz, pomimo dziecięcego adresata, często operuje scenami drastycznymi. Dla kontrastu terytoria Związku Radzieckiego przedstawiane są jako obszary dobrze zorganizowane i zamieszkiwane przez przyjazne narody. Autorzy koncentrują się na wskazywaniu podobieństw między dwoma narodami (polskim i rosyjskim) oraz asymilacji kulturowej. Tematy propagandowe pojawiają się także w przekazie symbolicznym, co dotyczy przede wszystkim poezji. Teksty przedwojenne są dobierane pod kątem określonej wymowy ideologicznej.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Michał Rogoż
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Nauk o Informacji Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Abstrakt

Periodyki przesiedleńcze odegrały w historii Niemiec destruktywną rolę. Zaczęły powstawać już w 1945 roku. Miały one charakter półlegalny i rozsyłane były początkowo do odbiorców jako listy. W tym początkowym okresie przyświecały im przede wszystkim cele humanitarne, pomagały rodzinom i znajomy w odnalezieniu się w powojenny zamieszaniu. W 1949 roku wszelkie zakazy wydawania gazet zniknęły i w kolejnych latach powstawały setki pisemek skierowanych do tego środowiska. Do najważniejszych należały „Der Schlesier”, „Breslauer Nachrichten”, „Die Pommersche Zeitung“ „Ostpreussenblatt”, „Das Pommernblatt”, „Der Westpreusse”, „Unser Oberschlesien”, „Schlesiche Rundschau”. Zgodnie z ówczesną polityką rządów Konrada Adenauera periodyki te inspirowano nawet do kwestionowania granic z Polską. W periodykach przesiedleńczych dominowały teksty przejaskrawiające dramat wysiedleń Niemców z krajów Europy Środkowo‑Wschodniej. Wiele było tam tekstów pomawiających Polskę o niepohamowany imperializm. Podkreślano i mito-logizowano rzekomo odwieczne, niepodważalne prawo Niemców do Ziem Zachodnich. Relatywizowano winę Niemiec nie tylko za rozpoczęcie II wojny światowej. Od końca lat 50. prawie nikt z polityków Republiki Federalnej żądań rewizji granic nie traktował już poważnie. Niewielki wpływ organizacji przesiedleńczych na politykę wynikał również z faktu, że poszczególni przesiedleńcy wspierali różne partie, w których zawsze stanowili pozbawią większego znaczenia mniejszość. A większość niemieckiego społeczeństwa zaakceptowała powojenne straty terytorialne. Ewentualnego konfliktu zbrojnego z blokiem wschodnim też prawie nikt nie chciał ryzykować. Tymczasem periodyki przesiedleńcze przez następne 30 lat trwały w fanatycznych żądaniach przywrócenia granic z 1937 roku. Budziło to wielką irytacje większości Niemców. Radykalizm liderów przesiedleńczych organizacji zrażał zarówno młodych ludzi, jak i przesiedleńczą inteligencję — ludzi, dla których budowanie swojej sytuacji zawodowej było ważniejsze niż oglądanie się w przeszłość. Przesiedleńcy urastali do roli kozła ofiarnego i obiektu drwin, a ich organizacje popadały w coraz większą marginalizację. Konflikt w miarę upływu lat eskalował, co spowodowało, że wszelkie tematy związane ze Śląskiem w niemieckiej przestrzeni społecznej, kulturalnej i naukowej stały się tematem tabu. Przyznawanie się do wschodnich korzeni stało się po 1968 roku hańbiące dla zdecydowanej większości przesiedleńców. Autor, na przykładzie tekstów w periodykach przesiedleńczych, stara się pokazać procesy polityczne, które spowodowały, że pamięć o historii dawnych ziem wschodnich i o ich dorobku kulturalnym poszła w Republice Federalnej w całkowite zapomnienie.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Sebastian Fikus
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Medialnej Uniwersytet Śląski w Katowicach ul. Bankowa 11, 40-007 Katowice

Abstrakt

Interpelacje poselskie jako narzędzia kontroli parlamentarnej stanowią cenne źródło w analizie procesów politycznych i społecznych, a także w kształtowaniu wizerunku określonej grupy posłów, zarówno na forum sejmo-wym, jak i wśród wyborców. Dla historyka prasy szczególne znaczenie mają prasowe interpelacje poselskie, które dokumentują relacje między polityką a prasą, ukazują mechanizmy nadzoru nad periodykami oraz strategie obronne redakcji wobec restrykcji w rozpowszechnianiu treści. Autorka definiuje je jako dokumenty dotyczące formalnych i treściowych aspektów funkcjonowania prasy, powstałe w reakcji na konkretne przypadki cenzury, konfiskat czy represji wobec dziennikarzy, prezentowane na forum sejmowym. Badania nad tym zjawiskiem wymagały zastosowania przede wszystkim analizy ilościowej i jakościowej, które pozwoliły wskazać zarówno prawne oraz regulami-nowe podstawy interpelacji, jak i ich zawartość, sposób argumentacji, a także oczekiwane rezultaty. W artykule poddano analizie formalnej 73 prasowe interpelacje poselskie, uwzględniając ich charakterystykę ilościową, prezentując twórców, adresatów, strukturę, typologię oraz pełnione funkcje. W badaniach zastosowano również analizę jakościową, umożliwiającą szczegółowe opracowanie ich problematyki, a także wykorzystywanych przez posłów strategii językowych, zarówno w sposobie argumentowania przy uzasadnianiu konieczności wnoszenia interpelacji, jak i oczekiwanych rezultatów. Metoda historyczno-prawna została wykorzystana w ograniczonym zakresie, głównie do wskazania podstaw prawnych i regulacji parlamentarnych dotyczących procedury ich składania i rozpatrywania. Badania te wpisują się w kontekst funkcjonowania ludzi prasy oraz problematyki prasowej w Sejmie Ustawodawczym (1919–1922), którym autorka od kilku lat jest zainteresowana.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Grażyna Wrona
1
ORCID: ORCID

  1. Instytut Nauk o Informacji Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Abstrakt

Prasa lokalna w okresie II Rzeczypospolitej stanowiła ważną część rynku prasowego w Polsce, nawet pomimo kryzysu lat 30. i procesu przemiany licznych czasopism w lokalne mutacje wielkich gazet. Czas okupacji niemieckiej stał się kresem jej obecności w życiu społeczeństwa okupowanej Polski, nie sposób bowiem zaliczyć do tego gatunku druków niemieckich czasopism (zwykle o charakterze urzędowym) wydawanych na potrzeby lokalnej administracji okupanta. Opuszczenie terenu kraju przez wojska niemieckie stworzyło możliwość powrotu do przedwojennych zasad funkcjonowania prasy, okazało się to jednak niemożliwe ze względu na zmienione warunki działania państwa, w którym władzę przejęła i przez kolejne kilka lat umacniała Polska Partia Robotnicza, wprowadzająca w życie sowiecki model społecznego bytu. Nie ulega jednak wątpliwości, że mimo pogarszających się warunków politycznych podejmowano próby organizacji prasy lokalnej, usiłując czerpać z międzywojennych tradycji. Artykuł omawia przypadek powstania i upadku „Kuriera Kaliskiego”, istniejącego w latach 1946–1950 i stanowiącego najwcześniejszą w tym czasie próbę powrotu do tradycji kaliskiej prasy, jak również środowisko dziennikarskie tworzące ten tytuł. Starano się także ukazać polityczne i społeczne tło decyzji o powstaniu pisma, a także przyczyny zakończenia jego istnienia.
Przejdź do artykułu

Autorzy i Afiliacje

Krzysztof Walczak
1

  1. Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych Uniwersytet Kaliski im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego Plac św. Józefa 2–4–6, 62-800 Kalisz

Instrukcja dla autorów

Przesyłanie tekstów

Przejdź do logowania lub Zarejestruj aby zgłosić tekst.

Sprawdzenie tekstu przed wysłaniem

Autorzy proszeni są o sprawdzenie czy tekst spełnia poniższe kryteria. Teksty, które nie spełniają wymagań redakcyjnych mogą zostać odrzucone.

  • Oświadczam, że tekst artykułu został przygotowany zgodnie z wytycznymi dla autorów RHPP
  • Oświadczam, że zapoznałem się z informacjami na temat etyki publikowania w RHPP i potwierdzam, że artykuł nie był wcześniej publikowany

Wytyczne dla autorów

Wymagania wstępne

Zapraszamy do nadsyłania pełnych tekstów artykułów w postaci elektronicznej (w formatach: *.doc, *.dox lub *.rtf,) w języku polskim lub angielskim przygotowanych zgodnie z podanymi niżej wymogami. W przypadku tekstów w języku polskim konieczne jest dołączenie także tytułu w języku angielskim oraz abstraktu i słów kluczowych zarówno w języku polskim jak i angielskim. Preferowana długość artykułu: 10-20 standardowych stron, tj. 18000 – 36000 znaków (ze spacjami).

Podczas kwalifikacji tekstu zwracamy szczególną uwagę na jasne określenie przedmiotu i celu badań, na zastosowanie odpowiednich metod badawczych oraz na konieczność nawiązania do wcześniejszych publikacji z zakresu przedmiotu badań.

Sugerowaną metodą wysyłki jest opcja w systemie "Zgłoś nowy tekst" (przycisk wyżej, opcja dostępna po zalogowaniu). W przypadkach uzasadnionych możliwa jest też wysyłka bezpośrednio na adres mailowy Sekretarza Redakcji.

Podstawowe dane o formatowaniu tekstu do publikacji

  • format strony A4 (marginesy: 2,5 cm);
  • czcionka standardowa: Times New Roman 12 pkt dla tekstu głównego oraz 10 punktów dla przypisów dolnych;
  • akapit: odstępy między wierszami - 1,5 wiersza
  • wyrównanie tekstu głównego i przypisów – do lewej.
  • grafiki (ryciny, wykresy) mogą być osadzone w dokumencie głównym, ale w tym przypadku należy je dodatkowo przesłać w oddzielnych plikach (najlepiej w formacie TIFF).

Szczegółowe wytyczne dla autorów

Szczegółowy wykaz wymagań edytorskich i merytorycznych, które należy uwzględnić w manuskryptach zgłaszanych do publikacji zawiera specjalny poradnik dla autorów: Szczegółowe zasady redagowania tekstów do RHPP. Uprzejmie prosimy autorów o wnikliwą lekturę dokumentu i uwzględnienie wymagań.

Procedura przyjmowania tekstów do druku

  • przesłanie przez Autora tekstu do druku (sformatowanego zgodnie z podanymi wymogami) poprzez elektroniczny system przyjmowania artykułów na stronie internetowej czasopisma lub w przypadkach uzasadnionych mailem na adres Redaktora Naczelnego;
  • sprawdzenie przez Sekretarza Redakcji lub Redaktora Naczelnego czy przesłany tekst spełnia wymogi formalne (zgodność z profilem czasopisma i odpowiednie formatowanie itp.) i ewentualne odesłanie tekstu do poprawy,
  • sprawdzenie tekstu w systemie antyplagiatowym;
  • potwierdzenie lub odmowa przyjęcia tekstu do dalszej procedury,
  • wstępna kwalifikacja tekstu pod względem merytorycznym przez Redaktora Naczelnego, ewentualne zawiadomienie o nieprzyjęciu tekstu bądź odesłaniu do korekty lub koniecznego uzupełnienia; w przypadku wątpliwości Redaktor Naczelny może skierować tekst do opinii członka Rady Naukowej lub innego specjalisty z zakresu podejmowanej problematyki w artykule,
  • przesłanie artykułu do dwóch recenzentów w systemie „double-blind review”; w przypadku znacznej interdyscyplinarności podejmowanej problematyki lub rozbieżnych opinii recenzentów tekst może być przesłany do trzeciego recenzenta,
  • zawiadomienie Autora przez Sekretarza Redakcji lub Redaktora Naczelnego o nadejściu recenzji wraz z przesłaniem tekstów recenzji, ewentualnie także uwag Redaktora Naczelnego bądź redaktora tematycznego tomu i wskazaniem terminu nadesłania poprawionego tekstu,
  • przesłanie przez Autora poprawionego tekstu (w przypadku niezgadzania się z uwagami w recenzji wraz ze stanowiskiem Autora w tej sprawie) wraz z oświadczeniem dotyczącym praw autorskich,
  • akceptacja tekstu do druku i zawiadomienie Autora przez Sekretarza Redakcji o przyjęciu tekstu po recenzjach do druku (w przypadku wątpliwości co do korekty tekstu zgodnie z uwagami recenzentów bądź redaktorów, skierowanie do ponownej recenzji lub zwrot do ponownej korekty),
  • korekta językowa i skład artykułu, w razie konieczności kontakt z Autorem w sprawie wątpliwości co do sformułowań zawartych w tekście bądź rozwiązań graficznych,
  • w przypadku większych zmian redakcyjnych w tekście artykułu, przesłanie artykułu do Autora po składzie do autoryzacji, z wyznaczeniem krótkiego terminu na odpowiedź,
  • zamieszczenie wersji elektronicznej artykułu w archiwum na stronie internetowej czasopisma.

Autorzy tekstów przyjętych do druku winni w terminie 14 dni od daty informacji o przyjęciu tekstu przesłać na adres redakcji umowę wydawniczą. Prócz przeniesienia praw autorskich Umowa zawiera również deklaracje o oryginalności i wkładzie poszczególnych osób w powstanie utworu, w szczególności o autorstwie koncepcji, założeń, metod oraz informacji o źródłach finansowania utworu, w tym wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów.

Koszty publikacji

Za publikacje artykułów w czasopiśmie „Rocznik Historii Prasy Polskiej” nie pobieramy opłat.

Przewidywany czas publikacji

Przewidywany czas procedowania zgłoszonych manuskryptów wynosi 2-3 miesiące, a średni czas do publikacji artykułu - 5 miesięcy. Czas publikacji jest uzależniony głównie od tematyki danego artykułu oraz od czasu, jaki autorowi jest potrzebny na wprowadzenie korekt po recenzjach. Z reguły nie przekracza on 7 miesięcy.

Załączniki dla autorów

Procedura antyplagiatowa

  • Procedura służy do weryfikowania oryginalności artykułów i obejmuje teksty zgłoszone do redakcji. Jej głównym celem jest zapewnienia wsparcia w zakresie przeciwdziałania naruszeniom przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
  • Sprawdzanie prac odbywa się w Plagiat.pl, w ramach licencji Wydawnictwa Naukowego UP w Krakowie;
  • Procedurę antyplagiatową obsługuje Sekretarz Redakcji.

Ostrzeżenia

Redakcja RHPP informuje, że przeciwdziała wszelkim próbom nierzetelności w nauce. Stosowane zasady etyczne zawiera rozdział "Zasady dotyczące autorów" w sekcji Etyka publikacji. Uprzejmie prosimy autorów o wnikliwą lekturę zasad.

Prawa autorskie

Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu (CC By 4.0) na stronie internetowej czasopisma oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („corresponding author”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia, które jest zawarte w umowie wydawniczej.

Autorzy udzielają wydawnictwu licencji na publikację artykułu, zgodnie z polskimi przepisami prawa autorskiego. Umowa o przeniesieniu praw autorskich musi zostać podpisana przez autorów przed publikacją artykułu. Począwszy do 2021 roku artykuły są udostępniane na zasadach licencji Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)

Polityka prywatności

Redakcja oświadcza, że zazwiska i adresy e-mail użytkowników wprowadzone na stronie naszego czasopisma będą wykorzystywane wyłącznie do celów redakcyjnych i nie będą udostępniane w żadnym innym celu ani żadnej innej stronie. Osobami upoważnionymi do posiadania ww. informacji są jedynie redaktorzy oraz wydawca. Szczegółowo omawia te kwestie poniższa deklaracja RODO.

Informacja o przetwarzaniu danych osobowych (RODO)

Na podstawie art. 13 (lub/i) 14 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. U. UE L.2016.119.1 z dnia 04.05.2016 r. – dalej: RODO lub Rozporządzenie), informujemy, że:

I. Administrator Danych Osobowych: Administratorem Danych Osobowych Autora/Autorów/Recenzentów jest Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie (adres: ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, strona internetowa: www.up.krakow.pl). Z Administratorem Danych Osobowych można kontaktować się poprzez adres e-mail: info@up.krakow.pl lub pisemnie na adres korespondencyjny wskazany w pierwszym zdaniu.

II. Inspektor Ochrony Danych: Autor/Autorzy/Recenzenci mogą skontaktować się z wyznaczonym przez Administratora Inspektorem Ochrony Danych w sprawach dotyczących: przetwarzania danych osobowych, korzystania z praw dotyczących przetwarzania danych osobowych, pisząc na adres elektroniczny: iod@up.krakow.pl, lub adres Administratora Danych, wskazany w pkt I.

III. Cele przetwarzania danych osobowych: Uczelnia przetwarza dane osobowe w celu przygotowania i realizacji umowy wydawniczej zgodnie z art. 6 ust. 1 lit b) Rozporządzenia (UE), a w szczególności: --- reakcji na informacje przesłane do Wydawnictwa z wykorzystaniem formularza kontaktowego/e-maila, --- realizacji procesu wydawniczego związanego z opublikowaniem dzieła Autora/Autorów, --- publikowania imienia, nazwiska, stopnia lub tytułu naukowego oraz afiliacji Autora/Autorów, --- udostępniania danych innym podmiotom związanym z procesem wydawniczym, do baz danych i innych portali informacyjnych, promocyjnych, naukowych, --- wysyłki autorskich numerów drukowanych dzieła.

Podanie przez Panią/Pana danych osobowych jest warunkiem wykonania umowy, zamówienia, opublikowania dzieła Pani/Pana autorstwa/współautorstwa lub gdzie Pani/Pan występowała/ł w charakterze Recenzenta/Redaktora/Członka Rady Naukowej. Jest Pani/Pan zobowiązana/y do ich podania, a konsekwencją niepodania danych osobowych będzie odmowa publikacji lub akceptacji artykułu/recenzji przez Wydawnictwo.

IV. Odbiorcy danych osobowych: zebrane dane osobowe mogą być udostępniane podmiotom i organom publicznym uprawnionym do przetwarzania danych osobowych na podstawie przepisów powszechnie obowiązującego prawa oraz podmiotom przetwarzającym dane osobowe na zlecenie administratora w związku z wykonywaniem powierzonego im zadania.

V. Okres przechowywania danych osobowych Autora/Autorów: Dane osobowe zebrane na podstawie art. 6 ust 1 lit. b) Rozporządzenia (UE), tj. będą przetwarzane maksymalnie przez okres 50 lat licząc od daty podpisania umowy.

VI. Prawa osób, których dane dotyczą: Autor/Autorzy mają prawo do: --- dostępu do swoich danych (informacji o przetwarzanych przez Administratora Danych), w tym uzyskania kopii danych. Prawo będzie realizowane w zakresie technicznie i prawnie możliwym, --- sprostowania (poprawiania danych, gdy są niezgodne z stanem rzeczywistym), --- usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych w przypadkach przewidzianych prawem. Zebrane dane osobowe nie podlegają zautomatyzowanemu podejmowaniu decyzji, w tym profilowaniu.

VII. Instytucja nadzorcza w zakresie danych osobowych: Organem nadzorczym w zakresie danych osobowych jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Autor/Autorzy, w przypadku uznania, że przetwarzanie danych osobowych narusza przepisy Rozporządzenia, ma prawo wniesienia skargi do ww. organu nadzorczego.

Zasady etyki publikacyjnej

Etyka publikacji

Redakcja „Rocznika Historii Prasy Polskiej” (RHPP) przyjęła i stosuje zasady etyki publikacyjnej zgodne z wytycznymi Komitetu ds. Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics). Wszystkie strony zaangażowane w proces publikacji (redaktorzy czasopisma, autorzy, recenzenci i wydawca) winni się zapoznać ze standardami zasad etyki publikacji stosowanymi w naszym czasopiśmie.

Autorzy, zgłaszając pracę, muszą potwierdzić znajomość tych zasad. Od autorów publikacji zbiorowych wymagamy zadeklarowania rzeczywistego wkładu pracy poszczególnych autorów. Nieakceptowane jest złożenie tej samej pracy do więcej niż jednego czasopisma. Recenzenci opiniujący artykuły, podejmując się recenzji muszą potwierdzić przestrzeganie zasad etycznego postępowania (patrz: Wskazówki dla recenzentów [niżej]) oraz oświadczenie o braku konfliktu interesów.

Szczegółowe zasady dotyczące etyki publikacji, stosowane w czasopiśmie, dostępne są na stronie COPE https://publicationethics.org/guidance/Guidelines. Poniżej przedstawione zostały podstawowe standardy etyczne przestrzegane w RHPP, opracowane na podstawie kodeksu COPE - Best Practice Guidelines for Journal Editors.

Zasady dotyczące redakcji

Zasada fair play. Teksty zgłaszane do publikacji są poddawane ocenie pod względem merytorycznym. Kwestie takie, jak rasa, płeć, orientacja seksualna, wyznanie, pochodzenie, obywatelstwo czy przekonania polityczne autorów nie mają wpływu na ocenę artykułów.

Zasada poufności. Wszystkie zgłaszane do publikacji, recenzowane i opracowywane redakcyjnie teksty mają charakter poufny. Niedopuszczalne jest ujawnianie ich treści osobom trzecim, za wyjątkiem osób do tego upoważnionych przez redaktora naczelnego. Treści zawarte w powierzonych redakcji oraz recenzowanych tekstach nie mogą być w żadnej formie wykorzystywane przez osoby zaangażowane w proces redagowania i recenzowania.

Zasada niezależności i przeciwdziałania konfliktom interesów. Dobór recenzentów odbywa się z zachowaniem najwyższej staranności oraz standardów etycznych, a także zgodnie z zasadą niezależności stron. W szczególności stosuje się zasadę, zgodnie z którą recenzenci nie mogą pochodzić z tej samej instytucji naukowej co autorzy ocenianych tekstów, a także nie mogą oceniać tekstów, w przypadku których może występować konflikt interesów pomiędzy recenzentem a autorem/autorami.

Zapora ghostwriting i guest authorship. Redakcja RHPP, dbając o rzetelność naukową publikowanych tekstów przestrzega zasad zapory ghostwriting i guest authorship. Aby przeciwdziałać przypadkom ghostwriting i guest authorship redakcja RHPP wymaga od autorów tekstu ujawnienia wkładu poszczególnych autorów w powstanie tekstu (z podaniem ich afiliacji oraz rodzaju udziału, tj. informacji kto jest autorem koncepcji, założeń, metod, protokołu itp. wykorzystywanych przy przygotowaniu publikacji), przy czym główną odpowiedzialność ponosi autor zgłaszający manuskrypt. Redakcja wymaga informacji o źródłach finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów (financial disclosure). Redakcja dokumentuje wszelkie przejawy nierzetelności naukowej, w szczególności naruszania zasad etyki obowiązujących w nauce. Wszelkie wykryte przypadki będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające autorów, towarzystwa naukowe, stowarzyszenia edytorów naukowych itp.).

Decyzje dotyczące publikacji. Redaktor naczelny podejmuje ostateczną decyzję, które materiały zostaną, a które nie zostaną opublikowane. Redaktor kieruje się opiniami recenzentów, polityką wydawniczą czasopisma oraz wymogami prawnymi odnoszącymi się w szczególności do kwestii plagiatu i innych naruszeń praw autorskich.

Zasady dotyczące recenzentów

Wkład w prace zespołu redakcyjnego. Recenzenci uczestniczą w pracach zespołu redakcyjnego i mają wpływ na decyzje podejmowane przez redaktorów. Mogą także współpracować z autorami w celu doskonalenia publikowanych tekstów (współpraca taka jest anonimowa i musi się odbywać za pośrednictwem redakcji).

Zasada kwalifikacji i terminowości. W przypadku, gdy recenzent zaproszony do pracy nad tekstem uważa, że nie ma kwalifikacji niezbędnych do jego oceny lub nie będzie w stanie przygotować recenzji w ustalonym terminie, powinien niezwłocznie poinformować o tym zespół redakcyjny.

Zasada poufności. Wszystkie zgłaszane do publikacji, recenzowane i opracowywane redakcyjnie teksty mają charakter poufny. Niedopuszczalne jest ujawnianie ich treści osobom trzecim, za wyjątkiem osób do tego upoważnionych przez redaktora naczelnego. Treści zawarte w tekstach powierzonych redakcji oraz recenzowanych nie mogą być w żadnej formie wykorzystywane przez osoby zaangażowane w proces redagowania i recenzowania.

Zasada zachowania standardów obiektywności. Recenzje powinny mieć charakter obiektywny. Personalna krytyka autorów prac jest niedopuszczalna. Wszystkie uwagi recenzenta powinny być odpowiednio uzasadnione.

Zasada rzetelności źródeł. Recenzenci, jeśli zachodzi taka potrzeba, powinni wskazać relewantne publikacje, które nie zostały zacytowane przez autora. Wszystkie stwierdzenia, które mają swoje źródło w opublikowanych już pracach, powinny być opatrzone odpowiednimi odesłaniami bibliograficznymi w tekście. W przypadku zauważenia istotnych podobieństw do prac już opublikowanych, recenzenci powinni zgłosić ten fakt redakcji.

Zasada niezależności i przeciwdziałania konfliktom interesów. Dobór recenzentów odbywa się z zachowaniem najwyższej staranności oraz standardów etycznych, a także zgodnie z zasadą niezależności stron. W szczególności przestrzega się zasady, że recenzenci nie mogą pochodzić z tej samej instytucji naukowej co autorzy ocenianych tekstów, a także nie mogą oceniać tekstów, w przypadku których może występować konflikt interesów pomiędzy recenzentem a autorem/autorami.

Zasady dotyczące autorów

Zasada rzetelności naukowej. Autorzy tekstów zgłaszanych do publikacji są zobowiązani do rzetelnego opisu wykonanych badań oraz obiektywnej interpretacji wyników. Zebrane dane oraz całość prac powinny być opisane w sposób umożliwiający powtórzenie badań. Nierzetelne lub niezgodne z zasadami etyki prezentowanie i interpretowanie danych oraz wyników badań jest niedopuszczalne.

Zasada oryginalności publikacji. Autorzy mogą zgłaszać do publikacji wyłącznie własne, oryginalne teksty. W sytuacji, gdy wykorzystują badania lub stwierdzenia innych autorów, powinni oznaczać je jako elementy cytowane. Redakcja poddaje teksty zgłaszane do publikacji sprawdzeniu przez system antyplagiatowy (Plagiat.pl), w ramach licencji Wydawnictwa Naukowego UP w Krakowie.

Zasada udostępniania danych badawczych. Autorzy mogą zostać poproszeni o przedstawienie nieopracowanych wyników badań, w związku z tym powinni zapewnić dostęp do tych danych. Powinni również, w miarę możliwości, przechowywać te dane przez pewien czas po opublikowaniu pracy.

Zasada przeciwdziałania redundantnym publikacjom. Autorzy nie powinni publikować tekstów opisujących te same badania w więcej niż jednym czasopiśmie. Zgłaszanie tych samych publikacji do więcej niż jednego czasopisma jest niedopuszczalne i uznawane za nieetyczne.

Zasada rzetelności źródeł. Publikacje, które zostały wykorzystane przy pisaniu tekstu powinny być zawsze dokładnie zacytowane. Autorzy winni również podać tytuły publikacji, które miały decydujący wpływ na kształt ich pracy. Informacje uzyskane prywatnie, w rozmowie lub korespondencji z osobami trzecimi nie mogą być wykorzystywane w tekście bez pisemnej zgody tych osób.

Zasady autorstwa pracy. Osoby wskazane w zgłoszonym tekście jako autorzy lub współautorzy powinny mieć znaczący udział w tworzeniu publikacji: koncepcji, projektu, wykonaniu oraz interpretacji wyników opisywanych badań. Informacje o wszystkich osobach, które w jakimś stopniu przyczyniły się do powstania publikacji, powinny pojawić się w tekście. Autor zgłaszający tekst do publikacji winien zadbać o właściwe oznaczenie tych osób w tekście oraz upewnić się, że wszyscy współautorzy akceptują artykuł w formie zgłaszanej do publikacji.

Zasada konfliktu interesów. Autorzy muszą wskazać wszelkie istotne czynniki o charakterze finansowym lub sytuację konfliktu interesów, jeśli mogą być one uznane za mające wpływ na wyniki lub ich interpretację. Wszystkie źródła finansowego wsparcia badań muszą zostać podane do wiadomości. Zasady dotyczące błędów w tekstach zgłoszonych do publikacji. W sytuacji, gdy autor odkryje znaczące błędy lub nieścisłości w zgłoszonym tekście, zobowiązany jest niezwłocznie poinformować o tym redakcję czasopisma i współpracować z nią w celu wycofania tekstu lub poprawienia zaistniałych błędów.

Definicje

Ghostwriting oznacza, ukrywanie faktycznego autorstwa lub współautorstwa tekstu; istotny wkład w powstanie publikacji powinien być zawsze ujawniony przez wskazanie nazwisk wszystkich autorów lub bez wymienienia roli osoby, która wniosła taki wkład w podziękowaniach zamieszczonych w publikacji (COPE).

Guest authorship oznacza umieszczenie wśród autorów tekstu osoby, której udział w powstaniu tego tekstu jest znikomy lub w ogóle nie miał miejsca (COPE).

Plagiat. W prawie autorskim nie ma legalnej definicji plagiatu. Pośrednio definicję taką zawiera art. 115 ustawy o prawie autorskim, penalizując czyn polegający na przywłaszczeniu sobie autorstwa lub wprowadzeniu w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu. Mowa tu więc o sytuacji, w której plagiator świadomie, z zamiarem bezpośrednim przypisuje sobie autorstwo cudzego utworu lub wprowadza innych w błąd co do autorstwa. Plagiatem jest także podanie się niezgodnie z prawdą za współautora dzieła. Więcej na informacji zawiera omówienie na stronie ZAIKS.

Autoplagiat. Wielokrotne publikowanie tego samego lub w niewielkim tylko stopniu przetworzonego tekstu, w warunkach wprowadzających w błąd, że jest to utwór lub część utworu po raz pierwszy rozpowszechniana [J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Warszawa 2010].

Grafy COPE

Niżej przedstawiono szczegółowe ścieżki postępowania w przypadku wykrycia niektórych nadużyć nieetycznych zachowań. Źródło: COPE Flowcharts [Polish] [2023]. Interpretacja: Ewa A. Rozkosz, Wykorzystanie diagramów COPE w zasadach etyki publikacyjnej czasopisma naukowego, Materiały Konferencyjne EBIB, nr 25 (2017).

Podejrzenie o plagiat w zgłoszonym manuskrypcie;
Podejrzenie o plagiat w opublikowanym artykule;
Podejrzenie o autoplagiat w zgłoszonym manuskrypcie;
Podejrzenie o autoplagiat w opublikowanym artykule;
Podejrzenie o sfabrykowanie danych w zgłoszonym manuskrypcie;
Podejrzenie o sfabrykowanie danych w opublikowanym artykule;
Dodanie autora przed opublikowaniem;
Usunięcie autora przed opublikowaniem.

Procedura recenzowania

Proces i kryteria recenzji

Do publikacji w „Roczniku Historii Prasy Polskiej” kwalifikowane są jedynie artykuły w pełni oryginalne (nigdzie wcześniej niedrukowane), prezentujące najnowsze wyniki badań i niebędące kompilacją opracowań już istniejących.

Pierwszym etapem procedury recenzowania jest opinia Redaktora Naczelnego (lub wskazanego przez niego członka Rady Redakcyjnej), który podejmuje wstępną decyzję o dopuszczeniu artykułu do dalszej procedury recenzji lub odrzuceniu, o czym informują niezwłocznie autora. W przypadkach niejednoznacznych ich decyzja jest konsultowana ze specjalizującym się w danej problematyce członkiem Rady Redakcyjnej. Powodem odrzucenia na tym etapie może być m.in. niezgodność tematyki manuskryptu z profilem czasopisma, brak spełniania standardów dotyczących konstrukcji artykułu, niski poziom merytoryczny, rażące uchybienia językowe, niezgodność z zasadami etyki publikacyjnej lub inne uzasadnione powody.

Następnie zgłoszenie przechodzi do etapu recenzji zewnętrznych. Każdy artykuł zanim zostanie skierowany do Recenzentów poddawany jest anonimizacji, czyli ukryciu danych mogących zidentyfikować Autora. Do oceny każdej publikacji powołuje się co najmniej dwóch niezależnych recenzentów spoza jednostki autora. Redakcja dba o to, aby w procesie recenzji pomiędzy autorami i recenzentami nie zachodził żaden konflikt interesów (w szczególności relacje służbowe lub osobiste). Recenzje są opracowywane w systemie „double-blind review process”, w którym recenzenci i autorzy nie znają swoich tożsamości.

Recenzje mają formę pisemną i opisową. W swej ocenie recenzent bierze pod uwagę oryginalność i wartość merytoryczną artykułu, jego formę (kompozycję, język), jakość źródeł, rzetelność naukową, może także wskazywać na kwalifikację artykułu do danej kategorii tekstów naukowych. Wszelkie uwagi, poprawki oraz sugestie ewentualnych zmian recenzent umieszcza w formularzu recenzji tak, by autor mógł się z nimi zapoznać i uwzględnić je w ostatecznej redakcji tekstu. Recenzja kończy się konkluzją oraz jednoznacznym wnioskiem o dopuszczenie bądź niedopuszczenie artykułu do publikacji. Warunkiem dopuszczenia artykułu do druku jest uzyskanie dwóch pozytywnych recenzji. W przypadku znaczącej rozbieżności ocen kolegium redakcyjne może podjąć decyzję o powołaniu trzeciego recenzenta.

Po zakończeniu etapu recenzji zewnętrznych autor otrzymuje od redakcji stosowną informację. Oprócz wniosków recenzentów, autor może otrzymać dodatkowe uwagi i sugestie zmian od Redaktora Naczelnego (lub wskazanego przez niego członka Rady Redakcyjnej), redaktora tematycznego lub redaktora językowego. Proces recenzji ma charakter poufny. Zbiorcza lista recenzentów współpracujących z czasopismem jest publikowana jeden raz w roku w zakładce Redakcja / Lista recenzentów. Etyczne aspekty obowiązków spoczywających na recenzentach i autorach przedstawiono niżej w sekcji „ Zasady etyczne”. Redakcja przyjmuje również do druku materiały nierecenzowane (sprawozdania, komentarze, listy itp.).

Zobowiązania recenzentów

Opinia recenzenta stanowi kluczowy element procesu redakcyjnego, gdyż na jej podstawie redakcja podejmuje merytoryczną decyzję o dopuszczeniu artykułu do druku. Aby proces ten przebiegał w sposób prawidłowy prosimy recenzentów o obiektywną ocenę manuskryptów oraz zobowiązujemy do zachowania tajemnicy, informowaniu o konfliktach interesów i przekazywaniu informacji o podejrzeniu o plagiat. Szczegółowe informacje na ten temat zawiera rozdział " Zasady dotyczące recenzentów" w sekcji Etyka publikacji (niżej).

Formularze dla recenzentów

  • Formularz recenzyjny (stosowany przy tradycyjnym obiegu recenzji);
  • Oświadczenie o braku konfliktów (od 2023 roku oświadczenie stanowi cześć formularza recenzji);
  • Formularz systemowy (dostępny dla zarejestrowanych recenzentów).

Wykaz recenzentów

Szczegółowy wykaz znajduję się na stronie Redakcja / Lista recenzentów

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji