Gospodarka Surowcami Mineralnymi - Mineral Resources Management

Kobalt - dzięki swym niezwykłym właściwościom i zastosowaniom, zwłaszcza w przemysłach wysokich technik - ma status metalu strategicznego. W artykule omówiono perspektywy i możliwe ograniczenia rozwoju wykorzystania tego metalu w tradycyjnych i nowych kierunkach użytkowania wraz z prognozą rozwoju zużycia do 20 I O roku. Jako najbardziej obiecujące z punktu widzenia poziomu przyszłej konsumpcji wskazano takie zastosowania kobaltu, jak produkcja baterii i ogniw doładowywanych litowo-jonowych, pojazdów z napędem hybrydowym, superstopów, narzędzi z węglików spiekanych i diamentowych oraz katalizatorów (m.in. dla technologii produkcji paliw syntetycznych GTL). Scharakteryzowano również najważniejsze zjawiska obserwowane na globalnym rynku kobaltu w ostatnich dziesięcioleciach, m.in. deprecjację pozycji Afryki oraz przemieszczanie się głównych ośrodków produkcji i konsumpcji z Europy Zachodniej i USA do Azji, z wykazującymi największą aktywność Chinami. Krótko scharakteryzowano również stan gospodarki surowcami kobaltu w Polsce oraz perspektywy i możliwości jej rozwoju.

Współczesne metody analityczne pozwalają na oznaczanie w warunkach polowych bardzo niskich koncentracji jodu i jego związków. W rezultacie w ostatniej dekadzie ukazało się wiele publikacji na temat rozkładu jodu w skali globu i jego transportu. Oceniono jego ilość i rozkład w skorupie ziemskiej. W artykule omówiono mechanizm powstawania aerozoli i roli odgrywanej w tym procesie przez organizmy morskie. Zidentyfikowano również obecność metastabilnych związkówjodu powstających w wyniku fotolizy: w rezultacie powstała nowa gałąź nauki badająca ich powstawanie. Nowością jest także zidentyfikowanie w środowisku naturalnym obecności izotopu jodu 1291 pochodzenia antropogenicznego. Znalazł on już praktyczne zastosowanie jako wskaźnik dynamiki współczesnych procesów geologicznych oraz jako narzędzie służące do oznaczania wieku bezwzględnego utworów geologicznych w litosferze.

W pracy poddano analizie możliwości wykorzystania węgla w Polsce w aspekcie produkcji czystego węgla oraz możliwości uzyskania paliw płynnych z węgla. Wskazano na możliwość wykorzystania w tym celu kopalni węgla kamiennego Piast i Ziemowit oraz Firmy Chemicznej DWORY S.A.

Zdefiniowano pojęcie odpadowych surowców mineralnych i złoża antropogenicznego. Omówiono status formalnoprawny złóż antropogenicznych. Zaproponowano dwie metody dla określenia (wyceny) wartości złóż antropogenicznych, omówione uprzednio w napisanym przez autorów podręczniku (Uberman R., Uberman R. 2005) w odniesieniu do złóż naturalnych: metodę zdyskontowanych przepływów gotówki netto oraz metodę tzw. standardowego pomiaru (wartości) rezerw (SMOG) bazującą pośrednio na twierdzeniu Hotellinga. Podano przykłady wykorzystania proponowanych metod dla wyceny wartości złóż antropogenicznych.

W artykule zostały zaprezentowane wyniki badań ciśnienia generowanego przez próbki wybranych węgli koksowych i sporządzonych z tych węgli mieszanek podczas karbonizacji prowadzonej w warunkach stałej objętości oraz ograniczonej ekspansji. Do badań użyto aparatury, której konstrukcja umożliwia symulowanie zjawisk zachodzących w komorze koksowniczej mających wpływ na poziom ciśnienia powstającego w warstwie plastycznej w dwóch charakterystycznych etapach koksowania. W początkowym stadium koksowania, gdy warstwy plastyczne podążają w kierunku środka komory, a między nimi znajduje się nieuplastyczniony jeszcze węgiel wsadowy (karbonizacja w warunkach ograniczonej ekspansji) oraz w momencie połączenia się warstw plastycznych w osi komory (karbonizacja w stałej objętości). W czasie badań stwierdzono, że duża płynność masy plastycznej węgli tworzących mieszankę wsadową oraz zbliżony temperaturowy zakres plastyczności sprzyjają powstawaniu wysokiego ciśnienia w warstwie plastycznej podczas koksowania. Jednocześnie w tych warunkach z dużą intensywnością może przebiegać migracja uplastycznionej substancji węglowej poza obszar warstwy plastycznej oraz kompresja nieuplastycznionej części wsadu, a więc zjawiska, które obniżają ciśnienie w warstwie plastycznej. Wprowadzając do składu mieszanki węgiel, generujący wyższe od pozostałych komponentów ciśnienie podczas karbonizacji i uplastyczniający się w tym samym zakresie temperatur co inne składniki mieszanki, należy liczyć się ze wzrostem ciśnienia generowanego przez taki wsad. Natomiast skuteczne obniżenie ciśnienia koksowania można osiągnąć wprowadzając do wsadu węgiel uplastyczniający się w wyraźnie niższych od pozostałych węgli temperaturach, nawet gdy sam charakteryzuje się wysokim ciśnieniem koksowania.

W artykule przedstawiono dalsze wyniki z badań rozdrabniania wybranych klas ziarnowych kamienia wapiennego w warunkach burzliwej warstwy fluidalnej młyna strumieniowo-fluidyzacyjnego. Celem badań zawartych w części II artykułu było ustalenie wpływu istotnych parametrów procesu, takich jak: początkowa masa zasypowa i uziarnienie nadawy dostarczonej do komory mielenia młyna oraz wartości nadciśnienia powietrza roboczego, prędkości obrotowej wirnika klasyfikatora przepływowego i czasu trwania mielenia na uzyskany skład ziarnowy produktu. Otrzymane wyniki umożliwiły ocenę jakości i skuteczności przeprowadzonych prób mielenia.

Likwidacja kopalń siarki w rejonie Tarnobrzega osiągnęła końcowy etap. Wyrobisko w Machowie, odizolowane 25-metrową warstwą iłów, napełniane jest sukcesywnie wodą z Wisły. Na uporządkowanym terenie otworowej kopalni w Jeziórku trwają zabiegi rekultywacji gruntów i stopniowo wprowadzany jest system grawitacyjnego odprowadzania wód powierzchniowych. Opóźnienie prac likwidacyjnych wystąpiło na obszarze górniczym byłej Kopalni Siarki Piaseczno, gdzie mają powstać tereny rekreacyjne ze zbiornikiem wodnym spiętrzonym do wysokości 146,0 m n.p.m. Bezpieczne zakończenie prac likwidacyjnych w wyrobisku Piaseczno wymaga wykonania systemu melioracyjnego na terenach zagrożonych podtopieniem. Stan hydrodynamiczny istniejący obecnie (2006 r.) i etapowe prognozy możliwych zmian stosunków wodnych na terenach pogórniczych były przedmiotem badań na numerycznym modelu obszaru filtracji. Wyniki tych badań określają położenie zwierciadła wody w piętrach czwartorzędowym i trzeciorzędowym oraz dopływy do projektowanych systemów drenażowych.

Analiza danych dotyczących emisji CO2 w Polsce pochodzących z 16 urzędów marszałkowskich pozwoliła wytypować I 6 I zakładów o emisji powyżej 100 OOO ton/rok. Scharakteryzowano liczbę emitentów oraz wielkość emisji w poszczególnych województwach. Stwierdzono, że w przypadku niektórych województw istnieją sprzyjające warunki do podziemnego składowania dwutlenku węgla (kujawsko-pomorskie, mazowieckie, wielkopolskie, łódzkie). Brak jest ich natomiast na terenie województwa śląskiego, dolnośląskiego, lubelskiego, opolskiego, podlaskiego. Rozpoczęte prace w ramach Projektu EU GeoCapacity stwarzają możliwości rozpoznania kolejnych struktur geologicznych odpowiednich do składowania dwutlenku węgla.

W artykule zaprezentowano źródła pozyskiwania kapitału i finansowania działalności przedsiębiorstw. Scharakteryzowano wybrane źródła pozyskania kapitału obcego, do których zalicza się: kredyty bankowe i pożyczki, papiery komercyjne, faktoring, forfaiting, leasing, obligacje, sekurytyzację, Ponadto przedstawiono kryteria doboru żródeł finansowania.

W artykule opisano pewien sposób postępowania przy opracowywaniu bazy danych ekonomiczno-finansowych dla przodków ścianowych kładąc szczególny nacisk na opracowanie rozkładów prawdopodobieństwa kosztów związanych terytorialnie z eksploatacjąw przodku. Rozkłady prawdopodobieństwa kosztów mogązostać wykorzystane w procesie symulacji stochastycznej kosztów związanych z procesem produkcyjnym w przodkach ścianowych projektowanych dla podobnych (porównywalnych) warunków geologiczno-górniczych w celu oszacowania kosztów oraz określenia ryzyka przekroczenia założonego poziomu kosztów.

W artykule zaprezentowano przykład zastosowania metody modelowania i optymalizacji robót górniczych w kopalni węgla kamiennego z wykorzystaniem sieci stochastycznych. Metoda może stanowić narzędzie wspomagające proces projektowania przyszłych robót górniczych z uwzględnieniem wymagań decydenta w sferze poziomu wyników produkcyjnych oraz ekonomiczno-finansowych.