Gospodarka Surowcami Mineralnymi - Mineral Resources Management

Oceniane były skały węglanowe reprezentowane przez dewońskie wapienie złóż dębnickich, triasowe dolomity diploporowe z Libiąża, wapienie jurajskie z Nielepic, Kamienia, Wielkanocy, Uliny, Mirowa i trzeciorzędowe z Pińczowa oraz piaskowce istebniańskie (kreda-paleocen) z Sobolowa, Soślin, Muchówki, Zoni i Czasławia (rys. 1 ). W poszczególnych kamieniołomach dokonano oceny walorów dekoracyjnych odsłoniętych skal oraz bloczności określającej możliwości uzysku prostopadłościennych bryi - bloków o różnej wielkości. W oparciu o materiały zawarte w dokumentacjach geologicznych przedstawiono zmienność właściwości fizyczno-mechanicznych badanych skał i oceniono możliwości ich stosowania. Wyróżniono trzy odmiany wapieni dębnickich o zróżnicowanych walorach dekoracyjnych, a pomiary orientacji i intensywności płaszczyzn podzielności wykazały, iż bloki, głównie male i bardzo male (poniżej I m3), stanowią około 30% objętości odsłoniętych fragmentów złóż. Korzystne właściwości fizyczno-mechaniczne wapieni dębnickich z ocenianych części profilów zapewniają dobre zachowanie właściwie użytego materiału. O walorach dekoracyjnych dolomitów z Libiąża, obok barwy i migotliwości wywołanej odblaskami pojedynczych kryształów węglanowych, decyduje obecność kawern i laminacji. Ich właściwości fizyczno-mechaniczne są dosyć jednorodne i korzystne. Material bloczny, silnie rozdrobniony, stanowi około 8% objętości badanego wycinka złoża. Wapienie jurajskie w opracowywanych kamieniołomach wykazują duże zróżnicowanie strukturalne. W Nielepicach, Kamieniu i Ulinie przeważają wapienie skaliste o charakterze zlepieńców i konglomeratów. Ich właściwości fizyczno- mechaniczne są bardzo zróżnicowane. Często posiadają one stosunkowo wysokie nasiąkliwości, co powoduje ich niewielką odpornością na działanie mrozu. Godne polecenia są natomiast wapienie skaliste z kamieniołomu Wielkanoc. Są jednorodne, w przewadze pelityczne z liczną fauną, a ich walory dekoracyjne podkreślają liczne kawerny. Badania w celu wytypowania złoża wapieni jurajskich dającego możliwości uzyskiwania materiału bk. ;.mego nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Pomiary przeprowadzone w złożu Mirów wykazały tylko niewielkirmożliwości pozyskiwania bloków, i to w przewadze o malej i bardzo malej objętości.

W pracy przeprowadzono rozważania dotyczące modelowania prognozy procesu losowego odniesione do opisu przemieszczeń punktów zlokalizowanych w obszarze wpływów eksploatacji podziemnej. Prognoza analizowanego procesu niestacjonarnego dotyczy chwili t,,,.1 z restrykcją, że znany jest stan procesu do chwili t0 (wyn.xi pomiaru) oraz rozwój eksploatacji podziemnej generujący dany proces. Wprowadzono założenie, że badany proces jest złożeniem składowej deterministycznej i wielkości losowej. Proces przemieszczeń pogómiczych rozważano jako błądzenie przypadkowe cząstki-łańcuch Markowa- prowadzące do procesu dyfuzji, otrzymując w efekcie równanie rć ;-niczkowe cząstkowe. Dla celów utylitarnych określono przemieszczenia pionowe uwzględniając kilka horyzontów czasowych wykonania pomiarów w okresie kształtowania się niestacjonarnych przemieszczeń. Jakość opisu charakteryzowano błędem średniokwadratowym względem wyników pomiaru dla konkretnej sytuacji górniczo-geologicznej.

Przeprowadzono badania mineralogiczno-petrograficzne dennych osadów zbiorników przeznaczonych do hodowli fyb. Probki do badań pobrano w pobliżu dopływu wody do zbiornika (próbka !), w czści centralnej (próbka 2) oraz w pobliżu odpływu wody ze zbiornika. Dodatkowo w każdym z tych punktów pobrano co 5 cm próbki a, b, c, postępując od powierzchni sedymentów w dól. Badania wykonane zostały metodą mikroskopii do światła spolaryzowanego, mikroskopii skaningowej oraz metodami chemicznymi EDX i ASA. Otrzymane wyniki wskazują, że osady mają charakter ilasto-mulkowaty i zawierają domieszkę substancji organicznej oraz kalcytu. Głównymi składnikami osadów są kwarc i minerały ilaste. Osady zawierają nieco podwyższone ilości Pb i Zn oraz substancji organicznej, zwłaszcza w poblizu odpływu wody ze zbiornika. To oznacza mniejszą zawartość tlenu w wodzie w tej partii zbiornika, a tym samym gorsze warunki dla życia ryb.

Prowadzone od 1994 r. prace likwidacyjne w wyrobisku poeksplatacyjnym Kopalni Siarki Machów zmierzają do zakończenia. Przewiduje się, że do końca 2001 r. zostanie ostatecznie uformowana pozioma warstwa izolacyjna, tworząca dno przyszłego zbiornika wodnego. Odwadnianie odkrywki musi być jednak kontynuowane, przynajmniej do czasu częściowego napełnienia wodą z Wisły. Wtedy bowiem ciśnienie wód złożowych piętra trzeciorzędowego zostanie zrównoważone w obrębie zbiornika rekreacyjnego, co nie spowoduje przerwania ciągłości (rozszczelnienia) utworzonej warstwy izolacyjnej. W końcowym okresie funkcjonowania system barier odwadniających podlega ciągłym zmianom. Wynikają one z konieczności przeniesienia studni barier wewnętrznych ze spągu złoża, bądź warstw nadrudzia, poza zarys przyszłego zbiornika wodnego (bariery zewnętrzne). Ilość odbieranych wód złożowych ma zapewnić utrzymanie dopuszczalnych wysokości hydraulicznych w obrębie likwidowanej odkrywki. Wykonana na modelu hydrogeologicznym Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego prognoza zmian stosunków wodnych pozwala na określenie wydajności systemu odwadniania złoża (tab. 2) w poszczególnych fazach procesu likwidacyjnego. Każdy jego etap jest ponadto dokumentowany mapami hydroizohips (rys. 1--4), przedstawiającymi przewidywany układ pola hydrodynamicznego. Mapy te obrazują również przyrosty wysokości zwierciadła wody (impresję) w stosunku do stanu z końca 1999 r., przyjętego jako początkowy w obliczeniach symulacyjnych. Uzyskane rezultaty obliczeń prognostycznych stanowią podstawę dla projektowania bądź modyfikacji barier studni odwadniających. W okresie napełniania zbiornika będą również pomocne przy prowadzeniu racjonalnej gospodarki wodnej.

Przeprowadzono analizę istoty strategii walki prowadzonej przez przedsiębiorstwo przemysłu wydobywczego. Zanalizowano podstawowe warunki skutecznego stosowania marketingowej strategii walki tego przedsiębiorstwa oraz korzyści płynące z jej przemyślanego prowadzenia. Przedstawiono również zagrożenia, jakie stwarza jej stosowanie dla przedsiębiorstwa.