How to search?
advanced search
Popular sciences

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk

Description

ACADEMIA czasopismo popularnonaukowe Polskiej Akademii Nauk promujące w kraju i za granicą osiągnięcia polskich badaczy. Artykuły w „Academii” pisane są językiem przystępnym dla przedstawicieli różnych dziedzin nauki, ale także dla studentów, uczniów i wszystkich innych czytelników zainteresowanych tematyką popularnonaukową. Od 2005 roku czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku).

ISSN
1733-8662
Publishers
Polska Akademia Nauk

Redakcja:

Dariusz Jemielniak – Redaktor naczelny

Andrzej Buko – redaktor prowadzący

Anna Bielec – sekretarz redakcji

Mariusz Karwowski – dziennikarz

Daniel Sax – redaktor wersji angielskiej, tłumacz

Aleksandra Zych – redaktor językowy

Dominik Wódz – korektor

Andrzej Figatowski – opracowanie graficzne

Sylwia Piwowar – fotograf, fotoedytor

Dorota Chabiera – koordynator projektu


Rada naukowa:

Marek Konarzewski prezes PAN (przewodniczący)

Dariusz Jemielniak wiceprezes PAN (wiceprzewodniczący)

Andrzej Buko

Patrycja Dołowy

Paweł Golik

Janusz Jurczak

Tomasz Kapitaniak

Marek Krawczyk

Krzysztof Nowak

Kontakt

Polska Akademia Nauk

Biuro Upowszechniania Nauki i Wydawnictw

pl. Defilad 1

00-901 Warszawa

academia@pan.pl

www.pan.pl

www.academia.pan.pl



Zawartość czasopisma jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.



  • Volumes

Select number

Content

ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry

1 Spis treści
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 2
Download PDF Download RIS Download Bibtex
2 Od redakcji
Andrzej Buko
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 3
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Andrzej Buko
1
  1. Ośrodek Archeologii Historycznej, Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warsza
3 Rzekoma koronacja Chrobrego w 1000 roku
Tomasz Jasiński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 4-6 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155125
Keywords: historia Bolesław Chrobry koronacja Bolesława Chrobrego Gall Anonim Kroniki Galla Anonima Mieszko I Piastowie
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Kroniki Galla Anonima opisują koronację Bolesława Chrobrego jako moment chwały i potęgi. Badania historyczne konfrontują te przekazy, ujawniając nowe fakty i konteksty.
Go to article

Authors and Affiliations

Tomasz Jasiński
1
ORCID: ORCID
  1. Wydział Historii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
4 Władca europejski
Roman Michałowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 7-9 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155126
Keywords: historia Bolesław Chrobry Piastowie Średniowieczna Europa św. Wojciech Cesarstwo niemieckie Otton III koronacja Bolesława Chrobrego
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Bolesław Chrobry, pierwszy koronowany król Polski, był wybitnym władcą o europejskim znaczeniu. Jego polityka obejmowała szerokie kontakty międzynarodowe, w tym sojusze z cesarzem Ottonem III oraz wyprawy wojenne na Ruś i Czechy.
Go to article

Authors and Affiliations

Roman Michałowski
1
  1. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
5 Powtórzona koronacja?
Leszek Paweł Słupecki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 10-13 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155127
Keywords: historia Bolesław Chrobry Piastowie Średniowieczna Europa św. Wojciech Cesarstwo niemieckie Otton III koronacja Bolesława Chrobrego
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Historyczne źródła nie potwierdzają jednoznacznie koronacji Bolesława Chrobrego wraz z synem Mieszkiem II w 1025 roku, ale istnieją przesłanki, że mogła to być podwójna ceremonia, powtórzona po śmierci Chrobrego.
Go to article

Authors and Affiliations

Leszek Paweł Słupecki
1 2
  1. Uniwersytet Rzeszowski
  2. Rada Naukowa Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie
6 Chrobry w świetle źródeł epoki
Andrzej Pleszczyński
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 14-16 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155128
Keywords: historia Bolesław Chrobry Piastowie Bruno z Kwerfurtu Thietmar Gall Anonim
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Bolesław Chrobry, drugi z historycznych Piastów, był postacią wielowymiarową. Wczesnośredniowieczni autorzy przedstawiali go z różnych perspektyw, od pochwał Brunona z Kwerfurtu po krytykę Thietmara z Merseburga.
Go to article

Authors and Affiliations

Andrzej Pleszczyński
1
  1. Instytut Historii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
7 Podboje Chrobrego w legendzie i rzeczywistości
Stanisław Rosik
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 17-21 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155129
Keywords: historia Bolesław Chrobry Gall Anonim średniowieczne podboje słupy Chrobrego włóczna św. Maurycego
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Czyż nie on sam ujarzmił Morawy oraz Czechy i w Pradze zajął książęcy tron (…) czyż nie on sam wiele razy w boju zwyciężył Węgrów i całą ich ziemię aż do Dunaju poddał swemu panowaniu? Nieujarzmionych zaś Sasów z taką mocą poskromił, że na rzece Sali w środku ich ziemi żelazną granicą wyznaczył krańce Polski. (…) Selencję, Pomorze i Prusy do tego stopnia albo starł, gdy się przy pogaństwie upierały, albo też – nawrócone – umocnił w wierze, że ustanowił tam wiele kościołów i biskupów.

Gall Anonim, I, 6, tłum. własne
Go to article

Authors and Affiliations

Stanisław Rosik
1
  1. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Uniwersytet Wrocławski
8 Bolesław Chrobry nad Bałtykiem
Marian Rębkowski
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 22-25 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155130
Keywords: historia Bolesław Chrobry koronacja Bolesława Chrobrego
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

W 1000 roku cesarz Otton III odwiedził grób św. Wojciecha w Gnieźnie, co m.in. zaowocowało ustanowieniem polskiej metropolii kościelnej. Siedzibą jednego z biskupstw stał się Kołobrzeg, odgrywając od tej pory rolę głównego grodu nadbałtyckiej prowincji państwa piastowskiego.
Go to article

Authors and Affiliations

Marian Rębkowski
1
  1. Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie
9 Monumentalne budowle z czasów Chrobrego
Teresa Rodzińska-Chorąży
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 26-30 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155131
Keywords: historia Bolesław Chrobry gród kołobrzeski architektura wczesnopiastowska siedziby piastowskie Katedra gnieźnieńska Katedra w Krakowie
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Przyjęcie chrztu przez Mieszka I zapoczątkowało chrystianizację i rozwój architektury murowanej w Polsce. Utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie i biskupstw w Poznaniu, Krakowie, we Wrocławiu i w Kołobrzegu wzmocniło chrześcijańskie fundamenty państwa Piastów.
Go to article

Authors and Affiliations

Teresa Rodzińska-Chorąży
1
  1. Instytutu Historii Sztuki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
10 Czym płacono u zarania polskiej państwowości?
Mateusz Bogucki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 31-35 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155132
Keywords: historia numizmatyka dirhemy denary monety
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Opowieść o monetach w państwie pierwszych Piastów. Niewielkie srebrne monety były nie tylko środkiem płatniczym, ale przede wszystkim wyrazem aspiracji cywilizacyjnych Bolesława Chrobrego.
Go to article

Authors and Affiliations

Mateusz Bogucki
1
  1. Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie
11 Uzbrojenie sprzed tysiąca lat
Paweł Sankiewicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 36-40 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155133
Keywords: historia militaria drużyna książęca pospolite ruszenie miecze topory włócznie strzały łuki tarcze
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Siły zbrojne pierwszego polskiego króla odzwierciedlały jego moc i renomę. Dzięki różnorodności, uzbrojeniu i lojalności wojowników Bolesław Chrobry skutecznie realizował swoje ambitne plany ekspansji.
Go to article

Authors and Affiliations

Paweł Sankiewicz
1
  1. Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
12 Społeczeństwo państwa Piastów – historia odczytana z DNA
Marek Figlerowicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 41-45 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155134
Keywords: historia Bolesław Chrobry genetyka archeogenomika Badanie genomu mitochondrialnego
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Marek Figlerowicz
1
  1. Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu
13 Piastowska ekspansja i elity
Wojciech Chudziak
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 46-50 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155135
Keywords: historia Bolesław Chrobry elity piastowskie zbrojni Piastów badania grobów i cmentarzysk
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Elity społeczne na Pomorzu Nadwiślańskim w okresie wczesnopiastowskim miały kluczowy wpływ na kształtowanie się średniowiecznego państwa.
Go to article

Authors and Affiliations

Wojciech Chudziak
1
  1. Katedra Starożytności i Wczesnego Średniowiecza Instytut Archeologii, Wydział Nauk Historycznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
14 Miejscowi i obcy
Dariusz Błaszczyk
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 51-53 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155136
Keywords: migracje historia badania izotopowe badania grobów i cmentarzysk dieta
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Analizy izotopowe w badaniach pochodzenia i diety dawnych mieszkańców ziem polskich.
Go to article

Authors and Affiliations

Dariusz Błaszczyk
1
  1. Katedra Archeologii Średniowiecza i Nowożytności, Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski
15 Jak długo żyli? Na co chorowali?
Alicja Drozd-Lipińska
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 56-61 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155137
Keywords: historia antropologia zdrowie choroby dieta analizy pochówków analiza metryczna kości
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Analiza cmentarzysk wczesnośredniowiecznych dostarcza cennych danych o miejscu jednostki w społeczeństwie, zdrowiu, warunkach życia i strategiach adaptacyjnych mieszkańców pierwszej monarchii piastowskiej.
Go to article

Authors and Affiliations

Alicja Drozd-Lipińska
1
  1. Dział Archeologiczny, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku
16 Współczesne miasta pamiętające czasy Chrobrego
Andrzej Buko
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 62-65 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155138
Keywords: historia Bolesław Chrobry Wielkopolska Gniezno Poznań Kraków Płock Kalisz
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

Podziwiając zabytki przetrwałe w krajobrazie polskich miast, niekiedy zadajemy sobie pytanie, co spowodowało, że w tym miejscu zaistniało kiedyś miasto? Bywa też, że w niektórych ośrodkach brak jest spektakularnych obiektów historycznych, ale pamiętają one czasy narodzin państwa polskiego.
Go to article

Authors and Affiliations

Andrzej Buko
1
  1. Ośrodek Archeologii Historycznej, Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie
17 Bez człowieka się nie obędzie
Mateusz Bogucki , Robert Ryndziewicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 66-71 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155139
Keywords: historia Bolesław Chrobry georadary drony fotografia lotnicza laboratoryjne badania surowców
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

O tym, jak technologie zmieniają nasz ogląd przeszłości, a jak pod ich wpływem zmienia się sama archeologia – opowiadają dr hab. Mateusz Bogucki i mgr Robert Ryndziewicz z Laboratorium Bio- i Archeometrii w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN.
Go to article

Authors and Affiliations

Mateusz Bogucki
1
Robert Ryndziewicz
1
  1. Laboratorium Bio- i Archeometrii,  Instytut Archeologii i Etnologii PAN
18 Strażnica Dziedzictwa – opowieść z Ostrowa Lednickiego
Paweł Sankiewicz
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 72-77 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155140
Keywords: historia Bolesław Chrobry Ostrów Lednicki Chrzest Mieszka I Gród książęcy Muzeum Pierwszych Piastów w Lednicy
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Paweł Sankiewicz
1
  1. Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
19 Bolesław Chrobry – bohater narodowy i problem dla nauczycieli historii
Tomasz Stryjek
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 78-79 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155141
Keywords: historia Bolesław Chrobry nauka historii
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Authors and Affiliations

Tomasz Stryjek
1 2
  1. Instytut Socjologii Collegium Civitas
  2. Zakład Badań nad Historią i Pamięcią Europy Wschodniej, Instytut Studiów Politycznych PAN w Warszawie
20 Jadło pierwszych Piastów
Daniel Makowiecki
ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk | 2025 | Nr 1(81) Bolesław Chrobry | 80-82 | DOI: 10.24425/academiaPAN.2025.155142
Keywords: historia archeozoologia dieta pierwszych Piastów badania kości zwierząt
Download PDF Download RIS Download Bibtex

Abstract

O tym, co spożywali pierwsi Piastowie i jak na podstawie znalezisk archeologicznych można odtworzyć kulinarne oblicze wczesnego państwa polskiego, opowiada prof. dr hab. inż. Daniel Makowiecki z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Go to article

Authors and Affiliations

Daniel Makowiecki
1
  1. Instytutu Archeologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

This page uses 'cookies'. Learn more